ေလာကီ ေလာကုတၱရာ ဥာဏ္စဥ္ (၁၆)ပါး

၁။ နာမရူပ ပရိေစၦဒဥာဏ္ = ဤကား နာမ္ ၊ ဤကား ရုပ္ဟု ခြဲျခားသိေသာဥာဏ္။
၂။ ပစၥယပရိဂၢဟဥာဏ္ = နာမ္ ျဖစ္ေပၚျခင္း အေၾကာင္း တရား ၊ ရုပ္ ျဖစ္ေပၚျခင္း အေၾကာင္း တရားတို႕ကို သိမ္းက်ံဴးစုစည္း သိျမင္ႏိုင္ေသာဥာဏ္။
၃။ သမၼသနဥာဏ္ = ရုပ္သေဘာ နာမ္သေဘာတို႕ကို ေလ႕လာသံုးသပ္ေသာဥာဏ္။
၄။ ဥဒယဗၺဥာဏ္ = ရုပ္နာမ္ အျဖစ္အပ်က္တို႕ကို သိျမင္ေသာဥာဏ္။
၅။ ဘဂၤဥာဏ္ = ရုပ္ ၊ နာမ္တို႕၏ (အျဖစ္ကို မမီလိုက္ဘဲ) အပ်က္ကိုသာ မီလိုက္သိျမင္လိုက္ေသာ ဥာဏ္။
၆။ ဘယဥာဏ္ = ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးတို႕၏ အျဖစ္အပ်က္ကို ေဘး ဟူ၍ ရႈျမင္ေသာဥာဏ္။
၇။ အာဒီန၀ဥာဏ္ = ထိုေဘးကို အျဖစ္ ဟူ၍ ရႈျမင္ေသာဥာဏ္။
၈။ နိဗၺိႏၵဥာဏ္ = ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးတို႕၏ အျဖစ္အပ်က္ေတြအေပၚ ျငီးေငြ႕လာေသာ ဥာဏ္ ၊ မလိုခ်င္ မတြယ္တာ ျဖစ္လာေသာ ဥာဏ္။ မုန္းလာေသာဥာဏ္။
၉။ မုစၥိတုကမ်တာဥာဏ္ = ျဖစ္ပ်က္ ဒုကၡသစၥာၾကီးမွ လြတ္ေျမာက္လိုေသာဥာဏ္။
၁၀။ ပဋိသခၤါဥာဏ္ = ထိုဒုကၡတို႕မွ လြတ္ေျမာက္ရာ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းကို ဆင္ျခင္ေသာဥာဏ္။
၁၁။ သခၤါရုေပကၡာဥာဏ္ = သခၤါရတရားေတြခ်ည္း (အျဖစ္အပ်က္ေတြခ်ည္း) ရႈျမင္ေနေသာဥာဏ္။
၁၂။ အႏုေလာမဥာဏ္ = မဂ္ ဖိုလ္ နိဗၺာန္အား ရဖို႕ အေလ်ာ္ျဖစ္ေသာဥာဏ္။
၁၃။ ေဂါၾတဘူဥာဏ္ = ပုထုဇဥ္ အႏြယ္ကိုျဖတ္၍ အရိယာအႏြယ္ကို ျဖစ္ေစတက္ေသာဥာဏ္။
၁၄။ မဂ္ဥာဏ္ = နိဗၺာန္ကို ျမင္ေသာဥာဏ္။
၁၅။ ဖိုလ္ဥာဏ္ = နိဗၺာန္ကိုပင္ ျမင္ေသာဥာဏ္။
၁၆။ ပစၥေ၀ကၡဏာဥာဏ္ = ရခဲ႕ျပီး တရားတို႕ကို ျပန္လည္ဆင္ျခင္ေသာဥာဏ္။
ဟူ၍ ဥာဏ္စဥ္ (၁၆)ပါးရွိ၏ ။ ေလာကီ – ေလာကုတၱရာ ေရာေန၏။

ယေန့ၿပဳ

ယေန႔ျပဳဖြယ္ ၊ ၾကီးငယ္ကိစၥ
ဟူသမွ်ကို ၊ ယေန႔ပင္လွ်င္
အားသစ္ဆင္လႈိင္း ၊ ေစာင့္ဆိုင္းမေန
ျပဳအပ္ေပ၏။။
မေသြနိစၥ ၊ ေသရမည့္ရက္၏
ခ်ိန္းအဆက္ကို ၊ စစ္တြက္ေသခ်ာ
မသိရဘူး။။
ဇာတိိတရား ၊ ရလာျငားက
မမွားဧကန္ ၊ ေသရမွန္လိမ့္
မေသရန္ေရး ၊ ဥစၥာေပးလည္း
ရေရးမျမင္။။
ဆင္ျမင္းဗိုလ္ပါ ၊ ညီညာရံုးစု
တြန္းလွန္ျပဳလည္း ၊ ရမူမျမင္
မရဏရွင္၏ ၊ ေခၚငင္သြားရာ
လုိက္ရရွာသည္။။
သူငါလူစု ၊ သန္ေ၀ရႈ၍
ယေန႔ျပဳဖြယ္ ၊ ၾကီးငယ္ကိစၥ
ဟူသမွ်ကို ၊ ယေန႔ပင္လွ်င္
အားသစ္ဆင္လႈိင္း ၊ ေစာင့္ဆိုင္းမေန
ျပဳအပ္ေပသည္။
ဗုဒၶေဟာၾကား ၊ ျမတ္တရားတည္း။။


အရွင္ပညာသီရိ ၊ မဂၤလာမ႑ိဳင္ေက်ာင္းတုိက္။။

သံေဝဂ(၈)ပါး

၁။ ႏုနယ္ရုပ္ဆင္း၊ ပ်ိဳျမစ္ျခင္းကား၊ အိုမင္း ေနာက္ဆံုးရွိ္ေခ်၏တကား။

၂။ ဥစၥာဆင္ျမင္း၊ ေပါမ်ားျခင္းကား၊ ယိုယြင္းေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၃။ ခ်စ္ခင္ေပါင္းသင္း၊ ဆက္ဆံျခင္းကား၊ ေကြကြင္းေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၄။ ၀ိညာဥ္တင္းလင္း၊ သက္ရွည္ျခင္းကား၊ ေသမင္းေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၅။ တက္ၾကြားၾကြၾကြ၊ ျမင့္လြန္းကလည္း၊ ေလွ်ာက်ေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၆။ ခင္မင္ခယ၊ ခ်စ္လြန္းကလည္း၊ ေသာကေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၇။ ပြဲလယ္ျပင္ပ၊ ခ်ီးမြမ္းၾကလည္း၊ ရႈတ္ခ်ေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၈။ ၾကည္သာရႊင္ပ်၊ ခ်မ္းသာၾကလည္း၊ ဒုကၡေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

မီး (၁၁) ပါး

သတၱ၀ါတို႔ကို ေလာာင္ကၽြမ္းပ်က္စီး ဆင္းရဲေစတတ္ေသာ တရား (၁၁) ပါး
(၁) ရာဂမီး (ေလာဘမီး) – တပ္ႏွစ္သက္ရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၂) ေဒါသမီး – အမ်က္ထြက္၊ စိတ္ဆိုးရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၃) ေမာဟမီး – အဟုတ္အမွန္ကို မျမင္မသိရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၄) ဇာတိမီး – ပဋိသေႏၶေနရမႈ၊ ဘ၀အသစ္၌ ျဖစ္ရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၅) ဇရာမီး – အိုမင္းရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၆) မရဏမီး – ေသပ်က္ရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၇) ေသာကမီး – စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၈) ပရိေဒ၀မီး – ငိုေႂကြးရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၉) ဒုကၡမီး – ဒုကၡဆင္းရဲေၾကာင့္ မသာယာသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၁၀) ေဒါမနႆမီး – စိတ္ကိုမွီ၍ မသာယာသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၁၁) ဥပါယာသမီး – ျပင္းစြာပူပန္မႈ၊ ဆို႔တက္ေမ့ေျမာသြားမႈမ်ား ျဖစ္သျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။

ေက်ာင္းလွဴအက်ိဳး(၇)မ်ိဳး

(၁) နတ္ႏွင့္လူနယ္၊သေႏၶတြယ္၍၊

(၂) စိတ္၀ယ္ေတာင့္တ၊ ေဆာက္အံု၏၊

(၃) မထၾကက္သီးကိုယ္လည္းမလွဳပ္၊ ေၾကာက္႐ုပ္မထင္၊ ထိပ္လန္ ့စင္၏၊

(၄) ျခေသၤ့-သစ္-က်ား၊ သားရဲမ်ားႏွင့္ ဖမ္းစားကလူ၊ ႏွိပ္စက္မူသား ေတာသူ-ဘုတ္-ၿပိတ္၊ အဆိပ္ထန္ျပင္း ေႁမြႏွင့္ကင္းကအဆင္းေဖာက္ျပန္၊ ကုမၻဏ္-ရကၡိဳသ္၊ နတ္မိုက္ရန္ေပါင္း ေဘးလြတ္ေ႐ွာင္း၏၊

(၅) မေကာင္းအိပ္မက္၊ မျမင္မက္ဘူး၊

(၆)ထင္လ်က္သတိ၊ ၿမဲခိုင္ဘိ၍၊ ၀ိပရိဏံ၊ ေဖာက္ျပန္စိတ္ရင္း၊ ႐ူးသြတ္ျခင္းမွ၊ ႐ွင္း႐ွင္းလြတ္ေ႐ွာင္း၊ က်ိဳးဆက္ေကာင္း၏၊

(၇) ေနာက္ေႏွာင္းဘ၀၊ ပစၦိမ၀ယ္၊ဂုဏကဲပို၊ အရဟတၱဖိုလ္ဟု၊ ထိုထိုေက်းဇူး၊လြန္ျပန္ ့ျပဴးသည္၊ ေဆာက္ဦးလႉက်ိဳး ခုႏွစ္တည္း။

(မင္းကြန္းတိပိဋက)