ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရား ဆုံးမပုံက_

* ဗ်ာဒိတ္စကား ဆုိရုံနဲ ့မယုံၾကည္ပါႏွင့္။

* အစဥ္အဆက္ ယုံၾကည္လက္ခံလာတာ ျဖစ္ယုံႏွုင့္ မယုံၾကည္ပါႏွင့္။

* သတင္းၾကားနဲ ့လဲ မယုံၾကည္ပါႏွင့္။

* ျမင့္ျမတ္တဲ့ က်မ္းစာမ်ားမွာ ပါရုံနဲ ့လဲ မယုံၾကည္ပါႏွင့္။

* တဆင့္ စကားၾကားယုံမွ်ႏွင့္လည္း မယုံၾကည္ပါနွင္ ့။

* စဥ္းစားေတြးေခၚေရး ဒႆနိကေဗဒေတြနဲ ့ကုိက္ညီရုံမွ်ႏွင့္လဲ မယုံၾကည္ပါႏွင့္။

* ေျပာတဲ့လူက ယုံၾကည္ထုိ္က္တဲ့ ပုဂၢဳိလ္ျဖစ္ယုံမွ်နွင့္လဲ မယုံၾကည္ပါႏွင့္

* မိမိဆရာ ျဖစ္ယုံႏွင့္လဲ မယုံၾကည္ပါႏွင့္

* သင္ကုိယ္တုိင္ ေကာင္းတဲ့အရာဘဲ အျပစ္ကင္းတဲ့အရာဘဲ ပညာရွိတုိ ့ ခ်ီးမြမ္းအပ္တဲ့

* အရာဘဲ လက္ေတြ ့က်င့္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာလဲ မုခ် ခ်မ္းသာေစနိုင္တဲ့ အရာပဲလု ့ိ

* ကုိယ္ေတြ ့သိျမင္ရတဲ့ အခါက်မွပဲ အဲဒါကုိ ယုံၾကည္လက္ခံလုိက္နာ က်င့္ၾကံပါ။


လုိ ့ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။

ကလ်ာနမိတိတၱအဂၤါ ၇-ပါး

ကလ်ာနမိတိတၱအဂၤါ ၇-ပါး။ ။
သပၸဳရိသ ေခၚ မိတ္ေဆြေကာင္းမိတ္ေဆြျမတ္တို႔၏ အဂၤါ ၇-ပါးဟူ၏။

(၁) သီလ-ကိုယ္က်င့္သီလႏွင့္ျပည့္စံုျခင္း၊
(၂) သမာဓိ- ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္ၿငိမ္သက္တည္ၾကည္ျခင္း၊
(၃) ပညာ- ႐ုပ္ နာမ္ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္တို႔ကိုသိျခင္း၊ (၄) ဓမၼ ဒါနသစၥာေလးပါး ဘာဝနာတရားတို႔ကို ေဟာၾကားႏိုင္ျခင္း၊
(၅) ေပယ် ဝါစာလိုက္နာဖြယ္ေသာစကားတို႔ကို ဆိုတတ္ျခင္း၊
(၆) အတၴစရိယာ- သူ႔ေကာင္းက်ိဳးကိုက်င့္သံုးႏိုင္ျခင္း၊
(၇) သမာနတၴတာ- မိမိႏွင့္တူမွ်ေသာအက်ိဳးတရားကို ျဖစ္ေစႏိုင္ျခင္း။

ကလ်ာနမိတိတၱျဖစ္ေၾကာင္း ဂုဏ္အဂၤါ ၇-ပါး။ ။
မိတ္ေကာင္းျဖစ္ျခင္းအဂၤါ ၇-ပါး။ သတၱဂုၤတၱရပါဠိေတာ္ကလ်ာနမိတၱသုတ္။

(၁) ဂ႐ုဂုဏ္- အထက္ပါ ကလ်ာဏမိတၱ အဂၤါ ၇-ပါးႏွင့္ ျပည္စံုသူျဖစ္၍ အေလးအျမတ္ျပဳအပ္ေသာဂုဏ္။
(၂) ဘာဝနီယဂုဏ္- ထို႔အတူျဖစ္၍ ခ်ီးမြမ္းအပ္ေသာဂုဏ္။
(၃) ဝတၱာရဂုဏ္- သူတစ္ပါးတို႔အား ဆိုဆံုးမခ်င္ေသာဂုဏ္။
(၄) ဝစနကၡမဂုဏ္- မသိ၍ သူတစ္ပါးတို႔ေမးေလွ်ာက္ေသာစကားကို ခံႏိုင္ ျဖည့္စြမ္းႏိုင္ေသာဂုဏ္။
(၅) ဂမၻီရ ကထံ ကထာဂုဏ္- ႐ုပ္နာမ္ႏွင့္စပ္၍ နက္နဲစြာေဟာေျပာတတ္ေသာဂုဏ္။

အကုသိုလ္ ပယ္နည္းမ်ား‏

(၁) ျမင္ျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း (ဒႆနာ ပဟာတဗၺာ) (၂) ပိတ္ျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း (သံဝရာ ပဟာတဗၺာ)

(၃) မီွဝဲျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း (ပဋိေသဝနာ ပဟာတဗၺာ)

(၄) သည္းခံျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း (အဓိဝါသနာ ပဟာတဗၺာ)

(၅) ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း (ပရိဝဇၨနာ ပဟာတဗၺာ)

(၆) ေဖ်ာက္ျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း (ဝိေနာဒနာ ပဟာတဗၺာ)

(၇) ပြါးျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း (ဘာဝနာ ပဟာတဗၺာ)

(၁) သစၥာေလးပါးကို ျမင္ျခင္းျဖင့္ ပယ္ျခင္း

ထာ၀ရ ကုသုိလ္တုိးပြားေစတဲ့ ထာ၀ရဒါန (၆)

(၁) အာရာမေရာပဒါန- ပန္းဥယ်ာဥ္၊ သစ္သီးဥယ်ာဥ္မ်ားကို လွဴဒါန္းျခင္း။

(၂) ၀နေရာပဒါန- အရိပ္ေကာင္းတဲ့သစ္ပင္ မ်ားကို စုိက္ပ်ဳိးလွဴဒါန္းျခင္း။

(၃) ေသတုကာရကဒါန- တံတားခင္းျပီး လွဴဒါန္းျခင္း။

(၄) ပပါဒါန- ေရအုိးစင္တည္၍ လွဴဒါန္းျခင္း။

(၅) ဥပပါနဒါန- ေရတြင္းေရကန္တူူး၍ လွဴဒါန္းျခင္း။

(၆) ဥပႆယဒါန - ဇရပ္၊ တန္ေဆာင္း၊ ေက်ာင္း၊ ျပာသာဒ္၊ သိမ္၊ ဓမၼာရုံ လွဴဒါန္းျခင္း။

သဗၺညဳ ဘုရားရွင္တုိ႔၏ အႏႈိင္းမဲ့ ဥာဏ္ေတာ္ ၁၀-မ်ိဳး

(၁) ဌာနာ ဌာန ေကာသလႅဥာဏ္ေတာ္ -

အရာဟုတ္သည္ မဟုတ္သည္တို႔ကို သိေတာ္မူေသာဥာဏ္ေတာ္၊ ( ဥပမာအားျဖင့္ ရုပ္ နာမ္ ဓမၼ သခၤါရတရား တို႔ကို ၿမဲျခင္းစသည္ အားျဖင့္ နိစၥ ၊ သုခ ၊ အတၱ ရႈ႕မွတ္ျခင္းသည္ လမ္းမွန္ မဟုတ္ေပ၊ အနိစၥ ဒုကၡ အနတၱ ဟု ရႈမွ လမ္းမွန္ဟု မည္သူမွ လမ္းညႊန္မႈ မရွိပဲ ကိုယ္ေတာ္တုိင္ သိေတာ္မူျခင္းျဖစ္၏ )

(၂) အတီတာနာဂတ ပစၥဳပၸႏၷာန ကမၼသမာဒါနာန ၀ိပါက ဥာဏ္ေတာ္

သတၱ၀ါ တစ္ဦး၏ အတိတ္ အနာဂါတ္ ပစၥဳပၸန္၌ ရွိေနကုန္ေသာကုသိုလ္ အကုသိုလ္ကံတုိ႔ကို၄င္း၊ ထုိကံတုိ႔၏ အက်ိဳးကို၄င္း၊ ယင္းကံတုိ႔ကို ေထာက္ပံ့ေနေသာ ဥပတၳမၻကအေၾကာင္း၊ တိုက္ရုိက္ ေဟတု အေၾကာင္းအားျဖင့္ အလုံးစုံေသာ ကံတုိ႔၏ ေရွ႕ျဖစ္ ေနာက္ျဖစ္ အားလုံး ကို သိေတာ္မူေသာ ဥာဏ္ေတာ္ျဖစ္၏။
( ဥပမာ သတၱ၀ါတစ္ဦး၏ လက္ရွိ ကာလ၊ ေရာက္ရွိေနရာဘုံဘ၀ ဂတိ၊ တည္ရာ ဥပဓိ၊ ကိုယ္ႏႈတ္စိတ္ သုံးပါး ဟူေသာ ပေယာဂလုလႅ၊ သမထ ၀ိပႆနာဟူေသာ အေၾကာင္းတုိ႔ ျပည့္စုံမွ အက်ိဳးေပးႏိုင္ေၾကာင္း စသည္ျဖင့္ သိေတာ္မူႏိုင္၏ )

ငါးပါးသီလ ကံေျမာက္ေၾကာင္း အခ်က္မ်ားနဲ႕ က်ဴးလြန္ ျခင္းေၾကာင့္ ရမည့္ အျပစ္မ်ား

ီပါဏာတိပါတ အဂၤါ ၅-ပါး။ -သတ္မႈကံေျမာက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေၾကာင္းငါးပါး၊ ၎င္းအဂၤါ ၅-ပါးတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုက ထိုသိကၡာပုဒ္ ပ်က္၏။
(၁) ပါဏ- သက္ရွိသတၱ၀ါျဖစ္ျခင္း၊
(၂) ပါဏသညိတ-သက္ရွိသတၱ၀ါဟု မွတ္သိျခင္း၊
(၃) ဃာတ စိတၱ- သတ္လိုေသာစိတ္ရွိျခင္း၊
(၄) ဥပကၠမ-လံု႔လၪပျခင္း၊
(၅) မရဏ-ထိုလံု႔လေၾကာင့္ ေသျခင္း။

ပါဏာတိပါတ၏ ပေယာဂမ်ိဳး ၈-ပါး။ ။ပါဏာတိပါတကံ ျဖစ္ႏိုင္ ျခင္း၏ အေၾကာင္း တရားမ်ိဳး ရွစ္ပါး၊ ပါရာဇိကဏ္ အ႒ကထာမွ။
(၁) ဥဒိႆ ပေယာဂ- သတၱ၀ါကိုရည္မွတ္၍ သတ္ျဖတ္ ထိုးခုတ္ျခင္း၊
(၂) အႏုဒၵိႆ ပေယာဂ-သတၱ၀ါတစံုတခုကို ရည္မွတ္ျခင္းမရွိဘဲ ဘာေကာင္ေသေသဟု ပစ္ခတ္ ထိုးခုတ္လိုက္ျခင္းမ်ိဳး၊
(၃) သာဟတၳိက ပေယာဂ-ကိုယ္တိုင္ သတ္ပုတ္ ထိုးခုတ္ျခင္း၊

ပါဏာတိပါတ အဂၤါ ၅-ပါး။ -သတ္မႈကံေျမာက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေၾကာင္းငါးပါး၊ ၎င္းအဂၤါ ၅-ပါးတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုက ထိုသိကၡာပုဒ္ ပ်က္၏။
(၁) ပါဏ- သက္ရွိသတၱ၀ါျဖစ္ျခင္း၊
(၂) ပါဏသညိတ-သက္ရွိသတၱ၀ါဟု မွတ္သိျခင္း၊
(၃) ဃာတ စိတၱ- သတ္လိုေသာစိတ္ရွိျခင္း၊
(၄) ဥပကၠမ-လံု႔လၪပျခင္း၊
(၅) မရဏ-ထိုလံု႔လေၾကာင့္ ေသျခင္း။

ပါဏာတိပါတ၏ ပေယာဂမ်ိဳး ၈-ပါး။ ။ပါဏာတိပါတကံ ျဖစ္ႏိုင္ ျခင္း၏ အေၾကာင္း တရားမ်ိဳး ရွစ္ပါး၊ ပါရာဇိကဏ္ အ႒ကထာမွ။
(၁) ဥဒိႆ ပေယာဂ- သတၱ၀ါကိုရည္မွတ္၍ သတ္ျဖတ္ ထိုးခုတ္ျခင္း၊
(၂) အႏုဒၵိႆ ပေယာဂ-သတၱ၀ါတစံုတခုကို ရည္မွတ္ျခင္းမရွိဘဲ ဘာေကာင္ေသေသဟု ပစ္ခတ္ ထိုးခုတ္လိုက္ျခင္းမ်ိဳး၊
(၃) သာဟတၳိက ပေယာဂ-ကိုယ္တိုင္ သတ္ပုတ္ ထိုးခုတ္ျခင္း၊
(၄) အာဏတၱိက ပေယာဂ- သူတပါးကို ေစခိုင္းျခင္း၊
(၅) နိႆဂၢိယ ပေယာဂ-အေ၀း၌ေနေသာ သတၱ၀ါကို ျမႇား လွံ ေသနတ္ စသည္ျဖင့္ ပစ္ခတ္ျခင္း၊
(၆) ထာ၀ရ ပေယာဂ- အျမဲတည္ေန၍ ေသေစႏိုင္သည့္ တြင္းတူးထားျခင္းç ေဆး၀ါး အစီအရင္ ထားျခင္း စသည့္ အရာမ်ိဳး၊
(၇) ၀ိဇၨာမယ ပေယာဂ- ဓာတ္႐ိုက္ ဓာတ္ဆင္ ဂါထာမႏၲရား စေသာ အစီ အရင္တို႔ျဖင့္ ေသေအာင္လုပ္ျခင္း၊ (၈) ဣဒၶိမယ ပေယာဂ- မိမိ ကမၼဇိဒၶိ တန္ခိုးျဖင့္ သတၱ၀ါတို႔ကို ေသေစျခင္း။

ပါဏာတိပါတကံ၏ မေကာင္းက်ိဳး ၂၃-မ်ိဳး။ ။ပါဏာတိပါတ္ သူ႔သက္သတ္သူတို႔ ခံစားေတြ႔ၾကံဳ ရေသာ မေကာင္းက်ိဳးမ်ားသည္ ပိဋကပါဠိေတာ္တို႔၌ သခ်ၤာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖင့္ လာရွိ ေသာ္လည္း ဤ၌ အလံုးစံုပါ၀င္သည့္ ခုဒၵကပါဌ အ႒ ကထာ လာ သခ်ၤာ ၂၃-ပါးကို ဆိုေလသည္၊ သိလြယ္ႏိုင္ရန္ ျမန္မာ ဘာသာ သက္သက္ျဖင့္ ျပလိုက္၏။
(၁) ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႔တဲ့ျခင္း၊
(၂) လံုးရပ္ေနထား အခ်ိဳးအစား မက်ျခင္း၊
(၃) ႏံုေႏွးေလးဖင့္ျခင္း၊
(၄) ေျခç လက္ç ဖ၀ါးçမညီျခင္း၊
(၅) မလွပ မတင့္တယ္ျခင္း၊
(၆) အေရ အဆင္း မေျပာင္၀င္းျခင္း၊
(၇) အသားအေရၾကမ္းတန္းျခင္း၊
(၈) ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ျခင္း၊
(၉) ခြန္အားဗလ မရွိျခင္း၊
(၁၀) စကားေျပျပစ္စြာ မေျပာတတ္ျခင္း၊
(၁၁) ခ်စ္ခင္သူ မရွိျခင္း၊
(၁၂) မိမိပရိသတ္ အၾကိမ္ၾကိမ္ ပ်က္စီးျခင္း၊
(၁၃) ထိတ္လန္႔တတ္ျခင္း၊
(၁၄) လက္နက္ အဆိပ္ေဘး သင့္တတ္ျခင္း၊
(၁၅) သူမ်ား ပေယာဂေၾကာင့္ေသရျခင္း၊
(၁၆) ေတြေ၀မိုက္မဲျခင္း၊
(၁၇) ေျခြရံပရိသတ္ နည္းပါးျခင္း၊
(၁၈) ရြံ႕စရာေကာင္းေသာ႐ုပ္အဆင္းရွိျခင္း၊
(၁၉) ကုန္းေကာ့ေသာ ကိုယ္ရွိျခင္း၊
(၂၀) ေၾကာင့္ၾက စိုးရိမ္မႈမ်ားျခင္း၊
(၂၁) ေဘးရန္ မ်ားျခင္း၊
(၂၂) ခ်စ္ခင္ေသာ သားသမီးတို႔ႏွင့္ ေကြကြင္းရျခင္း၊
(၂၃) အသက္တိုျခင္း။

အဒိႏၷာဒါနာ အဂၤါ ၅-ပါး။ ။ ခိုးမႈကံေျမာက္အဂၤါ ၅-ပါး။
(၁) ပရသႏၲက - သူတစ္ပါးဥစၥာျဖစ္ျခင္း၊
(၂) တထာသညာ - သူတစ္ပါးဥစၥာဟုမွတ္ထင္ျခင္း၊
(၃) ေထယ်စိတၱ - ခိုးလိုေသာစိတ္ရွိျခင္း၊
(၄) ဥပကၠမ - ခိုးရန္လံု႔လျပဳျခင္း၊
(၅) ေတနဟာရ - ထိုလံု႔လျဖင့္ ခိုးျခင္း။

ခိုးျခင္း ၂၅-ပါး။ ။ ပါရာဇိကဏ္ ပါဠိေတာ္ ၆၅။ ႒။ ပ-အုပ္။ ၂၆၃- ၃၃၀- ၃၃၁- ၃၃၂ တို႔၌ အက်ယ္႐ႈ။ ရဟန္း ေတာ္မ်ား အတြက္ ပါရာဇိကဥပေဒပုဒ္မ ၂၊ အဒိႏၷာဒါန္ သိကၡာပုဒ္၏ အေသးစိတ္ ရွင္းလင္းခ်က္ ၂၅-ပါး။

(၁) နာနာဘ႑ ပဥၥကေခၚ ပိုင္ရွင္မေပးေသာ သက္ရွိသက္မဲ့ ပစၥည္းဘ႑ာ အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔ကို ေအာက္ပါနည္း ငါးပါးျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး။
(က) အာဒိနယ- ေက်ာင္း အိမ္ ေျမ ျခံစသည္တို႔ကို လိမ္ညာေသာနည္းျဖင့္ တရားဆင္ကာ စြဲဆိုခိုးယူျခင္း မ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္က စိတ္ေလ်ာ့ ၀န္ခ် လိုက္လွ်င္ ပါရာဇိက၊
(ခ) ဟရဏ-သည္ပိုးထမ္းေဆာင္လာေသာ သူ႔ပစၥည္းကို ကိုယ့္ဥစၥာ ျဖစ္ေအာင္ ေျပာဆို စြပ္စြဲ၍ ထမ္းေဆာင္ လာေသာ သူ၏ ကိုယ္ေပၚမွ က်ေစလ်က္ ခိုးယူ ျခင္းမ်ိဳး၊ သူ႔ကိုယ္ ေပၚမွ ခ်လိုက္သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဂ) အ၀ဟရဏ-သူတစ္ပါးေခတၱအပ္ႏွံထားေသာ သူပိုင္ဥစၥာဘ႑ာကို မအပ္ပါဟူ၍လည္းေကာင္း ငါ့ဥစၥာ ျဖစ္သည္ ငါ့ဟာ ျပန္မေပးႏိုင္ေတာ့ဘူးဟုလည္းေကာင္း၊ လိမ္ညာ ေျပာဆိုလ်က္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္ စိတ္ေလွ်ာ့ ၀န္ခ်သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဃ) ဣရိယာပထ၀ိေကာပန- ထမ္းပိုးေဆာင္ရြက္ လာ ေသာ သူတစ္ပါး ဥစၥာကို ထမ္းေဆာင္ လာသူ ႏွင့္တကြ ထမ္းလာသည့္ ဥစၥာ ကိုပါ ခိုးယူ အံ့ေသာ အႀကံျဖင့္ ပစၥည္းေရာ လူပါ ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ပိုင္ရွင္ စိတ္ေလွ်ာ့ၿပီး ဒုတိယ ေျခလွမ္းၾကြ သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(င) ဌာနာစ၀န- သူခ်ထားေသာ ပစၥည္းဥစၥာကို ခုိးယူ လိုစိတ္ျဖင့္ မူလေနရာမွ ေရြ႕ေအာင္ ၾကြေအာင္လုပ္ျခင္း မ်ိဳး၊ ေရြ႕သည္ ၾကြသည္ႏွင့္ ပါရာဇိက က်ေတာ့၏၊ နာနာဘ႑ပဥၥကၿပီး၏။

(၂) ဧကဘ႑ ပဥၥက- ဤ၌ သက္ရွိ သ၀ိညာဏကျဖစ္ေသာ ဘ႑ာကိုသာ ယူရသည္၊ ခိုးယူျခင္းနည္း ငါးပါးမွာ နာနာဘ႑ပဥၥကအတိုင္း အာဒိနယ ဟရဏ အ၀ဟရဏ ဣရိယာပထ ၀ိေကာပန ဌာနာစ၀န နည္းတို႔ျဖင့္ အတူတူပင္မွတ္ေလ၊ ဧကဘ႑ ပဥၥကၿပီး၏။

(၃) သာဟတၳိက ပဥၥက- ဤ၌ သက္မဲ့ျဖစ္ေသာ အ၀ိညာဏကပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္မေပးပဲ ေအာက္ပါငါးနည္း ျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး။
(က) သာဟတၳိက မိမိကိုယ္တိုင္ ကိုယ္ထိလက္ေရာက္ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး။
(ခ) အာဏတၳိက-ဤသူ၏ဘ႑ာကို သြားခိုးေခ်ဟုေစခိုင္းျခင္းမ်ိဳး၊
(ဂ) နိႆဂၢိယ- ကင္းခြန္ အေကာက္ေတာ္စသည္ မေပးရေအာင္ ဤဖက္နယ္ျခားမွ ထိုဖက္နယ္ေျမသို႔ က်ေအာင္ ပစၥည္းဥစၥာကို ပစ္သြင္း၍ သို႔မဟုတ္ တစ္နည္း နည္းျဖင့္ ႀကံဆ၍ ခိုးယူသြားျခင္းမ်ိဳး၊
(ဃ) အတၳ သာဓက- ထိုသူ၏ဘ႑ာကို အခြင့္သာတဲ့အခါ စြမ္းႏိုင္တဲ့ အခါကို ေစာင့္ၿပီး ခိုးယူ လိုက္ရ မည္ဟု ေစခုိင္း ထားလ်က္ ခိုးယူ ေစျခင္းမ်ိဳး၊
(င) ဓုရ နိေကၡပတရား၌စြဲ၍ယူျခင္း လိမ္ညာလွည့္ပတ္၍ယူျခင္း၌ ဥစၥာပိုင္ရွင္က ငါေတာ့႐ႈံးပါၿပီ၊ ငါ့ဥစၥာေတာ့မရေတာ့ ပါဘူးဟု ၀န္ခ်လိုက္ျခင္းမ်ိဳး၊ သာဟတၳိက ပဥၥက ၿပီး၏။

(၄) ပုဗၺ ပေယာဂ ပဥၥက- အရွင္မေပးေသာ ပစၥည္းဘ႑ာကို ေအာက္ပါနည္း ငါးမ်ိဳးျဖင့္ ခိုးယူျခင္း။
(က) ပုဗၺ ပေယာဂ- ၎င္းခိုးနည္းကား အာဏတၳိကႏွင့္ သေဘာတူျဖစ္၏၊
(ခ) သဟပေယာဂ-လယ္ေျမ ျခံေျမစသည္ကို နယ္ျခား မွတ္တိုင္ငုတ္ စသည္ကို ႏုတ္၍ ေရႊ႕ေျပာင္း စိုက္ႏွက္ ခိုးယူျခင္း၊
(ဂ) သံ၀ိဓါ ၀ဟာရ- အခ်င္းခ်င္း စုေပါင္းတိုင္ပင္၍ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ တိုင္ပင္စဥ္ အခါက သေဘာတူ ပါသူသည္ ခုိးရာ၌ ပါပါ မပါပါ ပါရာဇိက၊
(ဃ) သေကၤတ ကမၼ- အခ်ိန္ကာလ နာရီအပိုင္းအျခား မွတ္သား ခ်ိန္းခ်က္ လ်က္ ဤမည္ေသာ ဘ႑ာကို ခိုးယူေတာ့ဟု ခိုးခိုင္း ျခင္းမ်ိဳး၊ သူေပးေသာ အခ်ိန္ႏွင့္ ပစၥည္း အတိုင္း ခိုးယူေသာ္ ပါရာဇိက၊
(င) နိမိတၱကမၼ- မ်က္စိမွိတ္ျခင္း၊ လက္ေျမႇာက္ျခင္းစေသာ အမွတ္ နိမိတ္ သညာ တစ္ခုခု ထား၍ ခိုးခိုင္းျခင္း မ်ိဳး၊ နိမိတ္ ျပဳလိုက္ သည္ႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္နက္ ခိုးျငားအံ့ နိမိတ္ ျပသူ ပါရာဇိက၊ ပုဗၺပေယာဂပဥၥက ၿပီး၏။

(၅) ေထယ်ာ ၀ဟာရ ပဥၥက- ပိုင္ရွင္မေပးေသာ ပစၥည္းဘ႑ာကို ေအာက္ပါ နည္း ငါးမ်ိဳးျဖင့္ ခိုးယူ ျခင္းမ်ိဳး။ (က) ေထယ်ာ ၀ဟာရ- နံရံစသည္ ေဖါက္ထြင္း ဖြင့္ျဖဲ၍ ခိုးျခင္း၊ ေတာင္းတင္း ခိ်န္ အေလးစသည္တို႔ကို စဥ္းလဲ ေကာက္က်စ္၍ ခိုးယူ ျခင္းမ်ိဳး၊
(ခ) ပသယွာ၀ဟာရ- ႏိုင္ထက္ စီးနင္း ျပဳ၍ ယူျခင္း၊ ဓါးျပတိုက္ ယူျခင္း၊ ပုန္ကန္ ထၾကြ၍ ယူျခင္း၊ မင္းစိုးရာဇာ တို႔သည္ ရသင့္ေသာ အခြင့္ထက္ အာဏာ ျပ၍ ပိုမို ေကာက္ခံ ျခင္းမ်ိဳး၊
(ဂ) ပရိကပၸါ၀ဟာရ- ဤ၌
၁- ဘ႑ာပရိကပၸေခၚ အထည္အလိပ္ကိုသာ ယူအံ့ဟူႀကံစည္လ်က္ အခန္း တြင္းသို႔ ၀င္သြားၿပီး ေမွာင္ထဲ၌ အထုပ္ႀကီးကိုထမ္းယူလာလ်က္ ၾကည့္ေသာ အခါ အထည္ မဟုတ္ဘဲ ခ်ည္ခင္ ေတြျဖစ္ ေနပါအံ့ ပါရာဇိက မက်၊ အထည္လိပ္ ျဖစ္ေန ပါက ပါရာဇိကက်၏။
၂- ၾသကာသပရိကပၸေခၚအရပ္ျဖင့္ ပိုင္းျခား ႀကံစည္၍ ခိုးျခင္းကား ဤျခံ၀င္း အတြင္း၌ ငါ့ကို ေတြ႕ျမင္ ပါမူ ဤပစၥည္း ဥစၥာကို ဤျခံ၀င္း အတြင္း၌ လွည့္လည္ရင္း ၾကည့္႐ႈရန္ ကိုင္လာ သေယာင္ ေဆာင္၍ ျပန္ေပး လိုက္အံ့၊
အကယ္၍ တစ္စံုတစ္ေယာက္ ႏွင့္မွ မေတြ႕ရပါမူ ခိုးယူ သြားအံ့ ဟူေသာ အႀကံျဖင့္ ခုိးယူျခင္းမ်ိဳး၊ အပိုင္းအျခား လြန္သည္ႏွင့္ ပါရာဇိက၊
(ဃ) ပဋိ စၦႏၷာ၀ဟာရ- ပန္းျခံ ေရခ်ိဳးဆိပ္စသည္တို႔၌ သူတစ္ပါး ခြၽတ္ခ် ထားေသာ ဘ႑ာကို ခိုးလိုစိတ္ႏွင့္ ေနာက္မွ ယူအံ့ဟု ႀကံလ်က္ ေျမမႈန္႔ ျမက္မႈိက္ စသည္တို႔ျဖင့္ ဖံုးအုပ္ထားၿပီး ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊
(င) ကုသာ ၀ဟာရ- မဲလိပ္ စာေရးတံစသည္တို႔ကို မိမိသို႔ အေကာင္း ရရန္ ႀကံစည္လ်က္ တစ္စံုတစ္ခုေသာ နည္းပရိယာယ္ျဖင့္ ခိုးယူျခင္းမ်ိဳး၊ ေထယ်ာ ၀ဟာရ ပဥၥကၿပီး၏။

ခိုးျခင္း ပေယာဂမ်ိဳး ၆-ပါး။ ။ (၁) သ ဟတၳိက- ကိုယ္တိုင္ခိုးျခင္း၊ (၂) အာဏတၱိက ေစခိုင္း၍ ခိုးျခင္း၊ (၃) နိသဂၢိက- ေနရာေရႊ႕ေျပာင္းပစ္လႊင့္ခိုးျခင္း၊ (၄) ထာ၀ရ- တင္းေတာင္း လိမ္ ခ်ိန္လိမ္စသည္ျပဳ၍ခိုးျခင္း၊ (၅) ၀ိဇၨာမယ- အေမ့ အဟန္႔စေသာ အတတ္ပညာျဖင့္ခိုးျခင္း၊ (၆) ဣဒၶိမယ- တန္ခိုးျဖင့္ ခိုးျခင္း။

ခိုးသူၾကီးတို႕ လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းအပ္ေသာ အဂၤါ ၈-ပါး။ ။ဤအဂၤါရွစ္ပါးကို ေစာင့္ထိန္းေသာ ခိုးသား ႀကီးမ်ားသည္ ရက္-လ-ႏွစ္ရွည္- တည္တံ့ႏိုင္သည္၊ ဤအဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ မျပည့္စံုေသာခိုးသား ဓားျပတို့ကား- ရက္-လရွည္မတည္၊ လ်င္ျမန္စြာ ပ်က္စီးတတ္သည္ဟု အဂၤုတၱရပါဠိေတာ္တတိယအုပ္- (၁၅၃)၌ ေဟာေတာ္မူသည္။
(၁) မိမိ၏ ရန္သူမဟုတ္သည့္ အသက္အရြယ္ႀကီးသူç ကေလးသူငယ္ç အက်င့္သီလဂုဏ္ ရွိသူçတို့ကိုရုိက္ႏွက္ ပုတ္ခတ္မႈ မျပျခင္း၊
(၂) ပစၥည္းဥစၥာကို အကုန္မယူျခင္း၊
(၃) မိန္းမကို မသတ္ျခင္း၊
(၄) အမ်ိဳးသမီးတို႔ကို မဖ်က္ဆီးျခင္း၊
(၅) ရွင္ ရဟန္းတို႕ကို မလုရက္ျခင္း၊
(၆) မင္းဘ႑ာတိုက္ကို မလုရက္ျခင္း၊
(၇) ရြာ-နိဂံုးမင္းေနျပည္အနီး၌ မလုရက္ မတိုက္ခိုက္ျခင္း။

သူခိုး ဒါးျပ သူပုန္တို႕၏ မွီခိုအားထားရာၾကီး ၅-ပါး။ ။ လူသားတို႕ၿငိမ္းဧခ်မ္းသာမႈ အတြက္ တိုင္းျပည္ ၿမိဳ႕ရြာ နယ္ပယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ ထိန္းသိမ္းၾကေသာ မင္းစိုးရာဇာတို႕ သိထားရန္။ အဂၤုတၱရ ။ပါ။ ဒု-အုပ္။ ၁၁၃-၌အက်ယ္ရႈပါ။
(၁) အသြားအလာ ခက္သည့္ ေရလယ္ကြၽန္း၊ ေတာင္ၾကားေခ်ာက္ၾကား၊ ရႈိ-ေျမာင္ မညီၫြတ္ေသာ ခရီးခက္အရပ္ကို မွီေနတတ္ၾကသည္၊
(၂) ထူထပ္သည့္ ကိုင္းေတာ က်ဴေတာ၊ ပင္ခ်င္း ယွက္သည့္ ေတာအုပ္ႀကီး စသည့္ အရပ္မ်ိဳး၊
(၃) တစံုတေယာက္က ေဖၚေျပာလွ်င္ မင္းအမတ္ မႈထမ္း ရာထမ္းတို႕က အျပစ္ကို ကာကြယ္ဖံုးအုပ္ ေပးရန္ ၎တို႕ႏွင့္ ႀကိဳတင္၍ အကြၽမ္းတ၀င္ အမွီတံကဲ ျပဳလုပ္ထားျခင္း၊
(၄) မိမိတို႕အျပစ္ကို ေဖၚေျပာထုတ္ဆိုမည့္သူမ်ားအား ႏႈတ္ပိတ္ခ ပစၥည္း ဥစၥာ ေပးကမ္းရန္၊
(၅) မိမိတို႕၏ လွ်ိဳ႕၀ွက္တိုင္ပင္မႈ မေပါက္ၾကား ေစရန္ အထူး လံုၿခံဳေသာ နည္းလမ္း ဥပါယ္တို႕ ျဖစ္၏။

အဒိႏၷဒါန္၊ ျပစ္မ်ိဳးကံ၊ ထည့္ျပန္ ၁၂-ပါး။ ။ သူ႔ဥစၥာကို ခိုး၀ွက္တိုက္ခုိက္သူတို႔ ရရွိခံစားမႈ အျပစ္မ်ိဳး ဆယ့္ႏွစ္ပါး။ (ခုဒၵကပါဌ အ႒ကထာမွ)
(၁) ျမတ္ေသာဥစၥာမ်ိဳး မရရွိျခင္း၊
(၂) ယုတ္ညံ့သည့္ဥစၥာမ်ိဳးကိုသာရရွိျခင္း၊
(၃) ပစၥည္းဥစၥာနည္းပါးျခင္း၊
(၄)အလြန္ဆင္းရဲမြဲေတျခင္း၊
(၅) မရေသးေသာဥစၥာကိုမရျခင္း၊
(၆) ရရွိၿပီးစည္းစိမ္မ်ား ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးျခင္း၊
(၇) လိုရာဥစၥာကိုမရႏိုင္ျခင္း၊
(၈) ရန္သူမ်ိဳးငါးပါးႏွင့္သာ ဆက္ဆံေတြ႕ၾကံဳရျခင္း၊
(၉) သူတစ္ပါးႏွင့္ဆက္ဆံေသာဥစၥာမ်ိဳးကိုသာရျခင္း၊
(၁၀) မရွိစကားကိုသာၾကားရျခင္း၊
(၁၁) ခ်မ္းသာစြာမေနရျခင္း၊
(၁၂) ေလာကုတၱရာဥစၥာကိုမရႏိုင္ျခင္း။

ကာေမသုမိိစၦာစာရ အဂၤ ၄-ပါး။ ။ ကာမကိစၥ၌ ကံေျမာက္ႏိုင္သည့္အဂၤါေလးပါး။
(၁) အ ဂမနိယ ၀တၳဳ ၂၀-တို႔တြင္ပါ၀င္ျခင္း၊
(၂) က်င့္ျပဳ မွီ၀ဲလိုစိတ္ရွိျခင္း၊
(၃) ရႏိုင္ေသာနည္းျဖင့္ လ႔ံုလလည္းျပဳျခင္း၊
(၄) ျပဳက်င့္ျခင္းကိုလည္း သာယာျခင္း။

ကာေမသုကံံ၊ က်ိဳးျပစ္ဒ္ဒဏ္၊ ထိမိမွန္ ၁၅-ပါး။ ။ သူ႔သားမယား၌ သြားလာ လြန္က်ဴး သူတို႔ ရရွိေသာ မေကာင္းက်ိဳးအျပစ္ဆယ့္ငါးပါးဟူ၏။ ထိုထို က်မ္းစာ တို႔၌ အမ်ိဳးမ်ိဳး လာရွိသည္။
(၁) အပါယ္ ၄-ပါးသို႔လားရျခင္း၊
(၂) မိန္းမ ပ႑ဳက္ျဖစ္ရျခင္း၊
(၃) ရန္သူႏွင့္ေတြ႕ရျခင္း၊
(၄) လူအမ်ား မုန္းျခင္း၊
(၅) စား ၀တ္ အိပ္ယာရခဲျခင္း၊
(၆) ဆင္းဆင္းရဲရဲ အိပ္ရ ႏိုးရျခင္း၊
(၇) အမ်က္ေဒါသႀကီးျခင္း၊
(၈) ေလာကုတၱရာတရား မရရွိႏိုင္ျခင္း၊
(၉) စည္းစိမ္ဥစၥာ ပ်က္ျပဳန္းရျခင္း၊
(၁၀) ယံုၾကည္မႈ ကင္းမဲ့ခံရျခင္း၊
(၁၁) ေဘးေတြ႕ရျခင္း၊
(၁၂) ယံုမွားသံသယမ်ားျခင္း၊
(၁၃) ခ်စ္သူတို႔ႏွင့္ ခြဲေနရျခင္း၊
(၁၄) အသက္တိုျခင္း၊
(၁၅) ဆင္းရဲႀကီးစြာေတြ႕ရျခင္း။

အုပ္ထိန္းသူ ရွိေသာ မိန္းမ ၂၀။ ။ အုပ္ထိန္းျခင္းရွိသျဖင့္ ေယာက္်ားတို႔ မသြားလာ အပ္ေသာ မိန္းမ ၂၀-ဟူလို။
(၁) မာတု ရကၡိတ- အမိအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၂) ပိတု ရကိၡတ- အဘအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၃) မာတာပိတု ရကိၡတ- မိဘ ၂-ပါးအုပ္ထိန္းေသာ မိန္းမ၊
(၄) ဘာတုရကိၡတ- ေမာင္ႀကီးေမာင္ငယ္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၅) ဘဂိနိ ရကိၡတ- အစ္မႀကီး အစ္မငယ္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၆) Óတိ ရကိၡတ- ေဆြမ်ိဳးအုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၇) ေဂါတၱရကိၡတ- အႏြယ္တူ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၈) ဓမၼရကိၡတ- သီတင္းသံုးေဖၚေစာင့္ေရွာက္အုပ္ထိန္းေသမိန္းမ။

မွတ္ခ်က္။ ။ ၎ ၈-ေယာက္ေသာမိန္းမတို႔ကား သူတို႔မွာ ကံမထိုက္၊ သြားလာ လြန္က်ဴးသူ ေယာက္်ားမ်ား မွာသာ ကံထိုက္သည္ ဟူ၏။
(၉) သာရကၡာ- ထိမ္းျမားေၾကာင္းလမ္းၿပီးသူ ]လက္ထပ္ၿပီးသူ} လင္အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
(၁၀) သ ပရိဒ႑ာ- မင္းတို႔ေကာက္ယူရန္သတ္မွတ္လ်က္ ဒဏ္ထားၿပီးလွ်င္ အုပ္ထိန္းေသာမိန္းမ၊
မယားေျမာက္ေၾကာင္း ဆယ္ပါး
(၁၁) ဓနကၠီတာ- ဥစၥာျဖင့္၀ယ္ယူလ်က္ မယားအျဖစ္ထားေသာမိန္းမ၊
(၁၂) ဆႏၵ ၀ါသိနီသေဘာတူအလိုတူ၍ ညားေနေသာမိန္းမ၊
(၁၃) ေဘာဂ ၀ါသိနီ- စည္းစိမ္ေပး၍ ေပါင္းေဖၚေသာမိန္းမ၊
(၁၄) ပဋ၀ါသိနီ- ပုဆိုးေပး၍ ပုဆိုး တန္းတင္ ျပဳ၍ ေနေသာ မိန္းမ၊
(၁၅) ၾသဒ ပတၱကိနီေရခြက္၌ လက္ဆံုခ်၍မိဘႏွစ္ပါး ထိန္းျမားေပးေသာမိန္းမ၊
(၁၆) ၾသဘဋ စုမၺဋာ- ေခါင္းခုကိုခ်၍ လင္မယားအျဖစ္ေနေသာ မိန္းမ၊
(၁၇) ဒါသီ စ ဘရိယာ စ- ကြၽန္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာမိန္းမ၊
(၁၈) ကမၼကာရီ စ ဘရိယာ စ- အမႈလုပ္လည္းျဖစ္ မယားလည္းျဖစ္ေသာ မိန္းမ၊
(၁၉) ဓဇာ ဟဋာ- စစ္ေျမျပင္မွ ေဆာင္ယူခဲ့ေသာမိန္းမ၊
(၂၀) မုဟုတၱိကာ- တစ္ခဏၰမွ် ေပါင္းေဖၚရန္ ငွားရမ္း ထားေသာ ေခတၱမယားျဖစ္သူမိန္းမ။
မွတ္ခ်က္။ ။ ၎င္း ၁၂-ေယာက္ေသာမိန္းမမ်ားကို သြားလာလြန္က်ဴးခဲ့မူ လင္ရွိ မယားျဖစ္၍ မိန္းမေရာ ေယာက်္ားပါ ႏွစ္ဦးစလံုး ကံထိုက္သည္ဟူ၏၊ အက်ယ္ကို လိုမူ ပါရာဇိကဏ္ ပါဠိေတာ္ အ႒ကထာ ဋီကာ။ အ႒သာလိနီ အ႒ကထာ မူလဋီကာမွာ ႐ႈပါေလ။

မယားခိုး အျပား ၇-ပါး။ ။မယားခိုးမႈ စီရင္ရာ၌ မႏုဓမၼသတ္အလို ေအာက္ပါ ခုႏွစ္ပါးကို ျပသည္။
(၁) ဟတၳဂၢါဟ-လက္စသည္ကိုင္တြယ္သံုးသပ္ျခင္း၊
(၂) ဃရ ပတၱလင္မရွိခိုက္ အိမ္သို႕ သြားေယာက္ျခင္း၊
(၃) ဂုယွ႒ာန-လံုျခဳံေသာအရပ္၌ ကာမႏွင့္စပ္ေသာစကားတို႔ကိုဆိုျခင္း၊
(၄) သလ’ာပ-ကာမဂုဏ္ျဖင့္ ေျဖာင္းျဖေျပာဆိုျခင္း၊
(၅) ေသနိ-တင္းတိမ္çျခင္ေထာင္တြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ျခင္း၊
(၆) ဒြါရ-တိုက္တံခါးအတြင္းသို႔ ၀င္ေရာက္ျခင္း၊
(၇) ေသယ်-အိပ္ရာခန္းသို႔၀င္ေရာက္ျခင္း။

ေမထုန္ ၂-ပါး၊ မ်ိဳးအျပား၊ ခြဲျခား မိန္႕ဆိုဘိ။ ။
(၁) ေမထုန္ႀကီး-မိန္းမ ေယာက်္ား ကာယကံေျမာက္ အဂၤါဇာတ္ အခ်င္းခ်င္း သြားလာမွီ၀ဲျခင္းမ်ိဳး၊
(၂) ေမထုန္ငယ္- မိန္းမ ေယာက်္ား ရေသ့ စိတ္ေျဖအားျဖင့္ ကိုယ္လက္သံုးသပ္ ျပဳမူသာယာမႈမ်ိဳး။

ေမထုန္ ငယ္ ၇-ပါး။ ။သတၱဂၤုတၱရ။ပါ။ ၄၃၈။႒။ ၁၆၇-၌ အက်ယ္ရႈ။ အျဗဟၼစရိယ သိကၡာပုဒ္ေတာ္၏ ၫႈိးႏြမ္း ေပါက္ၾကားမႈမ်ိဳး ၇-ပါး၊ မိန္းမ ေယာက်္ား ၂-ဦးလံုး အတြက္ အျပန္အလွန္ ယူရမည္။
(၁) မာတုဂါမ၏ ပြတ္တိုက္ဆုပ္နယ္ႏွိပ္ေပးမႈ၌ သာယာျခင္း၊
(၂) မာတုဂါမႏွင့္ ၿပံဳးကာ ရယ္ကာ တို႕ကာ ဆိတ္ကာ ေနရသည္ကို သာယာျခင္း၊
(၃) မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္၍ အားပါးတရ ၾကည့္ရႈေနရမႈကို သာယာျခင္း၊
(၄) မ်က္ကြယ္ရာ အနီးအနားက ၎င္းတို႕၏ ေျပာသံ ဆိုသံ ရယ္သံကိုၾကား၍ သာယာစြာ နားစိုက္ ေထာင္ျခင္း၊
(၅) ေရွးအခါက မာတုဂါမႏွင့္ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီး ျပဳမႈေနထိုင္ က်င့္ႀကံမႈ မ်ိဳးစံုကို ေတြးေတာ ေအာက္ေမ့ သာယာျခင္း၊
(၆) သူတပါးတို႕ ျပဳမူက်င့္ႀကံ ခံစားေနမႈကိုျမင္ရ၍ သာယာျခင္း၊
(၇) ယခု ဘ၀ ၪပစုအားထုတ္ရေသာ သီလကုသိုလ္ေၾကာင့္ ေနာက္ဘ၀၌ နတ္မင္းႀကီး ျဖစ္ၿပီး နတ္သမီး နတ္သားမ်ားစြာတို႕ႏွင့္ ေပ်ာ္ပါးရန္ ေျမႇာ္လင့္ လ်က္ သာယာေနျခင္း။

ေမထုန္ မမွီ၀ဲ အပ္ေသာ မိန္းမ ၁၄-ပါး။ ။ထို ဆယ့္ေလးေယာက္တို႕တြင္ အခ်ိဳ႕ ကား က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစ၍ အခ်ိဳ႕ကာ ဘာသာတရားႏွင့္ ေလာက၀တ္ ဥပေဒမ်ားက တားျမစ္၍ အျပစ္ ရွိသည္၊

အမရိတ ေဘသဇၨက်မ္းမွ၊ ဥတုလာေနသူ၊ အလိုမရွိသူ၊ ညစ္ႏြမ္း မသန္႕စင္သူ ၊ မခ်စ္ခင္သူ၊ ျပည့္တန္ဆာမ၊ အရြယ္ႀကီးရင့္သူ၊ ေရာဂါသည္မ၊ ကိုယ္အဂၤါ ခ်ိဳ႕တဲ့သူ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မ၊ ရန္သူမ၊ အဂၤါဇာတ္၌ အနာရွိသူ၊ လင္ရွိသူ ၊ မာတုရကၡိတ စသည္ရွိသူ၊ သီလရွင္မ။ (မိမိရဲ႕ ဇနီးသည္ပင္ ျဖစ္ေစကာမူ ထို ၁၄ေယာက္ စာရင္း ၀င္ေနလ်က္ ေမထုန္ မွီ၀ဲေသာ္ ကာေမသု မိစာ စာရကံ ထိုက္သည္ဟုလည္း မွတ္သား ဖူးပါသည္။

ေမထုန္ မွီ၀ဲလြန္မႈ အျပစ္ ၈-ပါး။ ။ကာမသွ်ၾတက်မး္ ။ (၁) ဘုန္းကံ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း ၊ (၂) ဉာဏ္ပညာ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း၊ (၃) ခြန္အားဗလ ယုတ္ေလ်ာ့ျခင္း၊ (၄) အသား၊ အေရ၊ ဦးေခါင္း ပူေလာင္ျခင္း၊ (၅) အေရာင္ အဆင္း ေဖ်ာ့ေတာ့ ပ်က္စီးျခင္း၊ (၆) ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါ အဆုပ္နာ
ျမစ္ေခ်ာက္ ေရာဂါ စြဲကပ္ တတ္ျခင္း၊ (၇) အျပင္အပေရာဂါလြယ္ကူစြာ ကူးစက္ႏုိုင္ျခင္း၊ (၈) အသက္ တိုျခင္း။

မုသာ၀ါဒ အဂၤါ ၄-ပါး။ ။လူမ်ား မုသာ၀ါဒသိကၡာပုဒ္ ပ်က္စီးျခင္းအဂၤါ ၄-ပါး၊ ၎င္း အဂၤါ၄-ပါးႏွင့္ျပည့္စံုမွ သိကၡာပုဒ္ပ်က္သည္။
(၁) အတထ- မမွန္ေသာ ၀တၳဳ၊
(၂) ၀ိ သံ၀ါဒ စိတၱ- မွားယြင္းေစလိုေသာ စိတ္၊
(၃) တဇၨ ၀ါယမ ထိုစိတ္အားေလွ်ာ္ေသာ ကိုယ္ ႏႈတ္ လံု႕လၪပျခင္း၊
(၄) တဒတၳ ဇာနန- သူလိမ္တိုင္း သိရွိ ယံုၾကည္ျခင္း။

မုသာ၀ါဒကံရဲ႕ မေကာင္းက်ိဳး ၁၆-ပါး။ ။မဟုတ္မမွန္ လိမ္ညာ ေျပာသူတို႕ရရွိ ခံစားရေသာ အျပစ္မ်ိဳး ဆယ့္ငါးပါး ဟူ၏၊ ခုဒၵကပါဌ အ႒ကထာမွ။
(၁) မၾကည္ၫိုဖြယ္ရာ ရုပ္ဆင္းရွိျခင္း၊
(၂) သြား မညီမၫြတ္ ရွိျခင္း၊
(၃) နား မခ်မ္းသာေသာ အသံ ရွိျခင္း၊
(၄) ၀လြန္းဆူလြန္းျခင္း၊
(၅) ပိန္လြန္း ေသးလြန္းျခင္း၊
(၆) နိမ့္ ပုလြန္းျခင္း၊
(၇) ျမင့္ ရွည္လြန္းျခင္း၊
(၈) ၾကမ္းတမ္းေသာ အသားအေရ ရွိျခင္း၊
(၉) ခံတြင္းပါးစပ္ပုပ္ညႇီျခင္း၊
(၁၀) ဆြံ႕အ တုန္လႈပ္ျခင္း၊
(၁၁) သူတပါးတို႕မယံုၾကည္ျခင္း၊
(၁၂) တိုေသာ လွ်ာ စကားမၿပီ ရွိျခင္း၊
(၁၃) လွ်ပ္ေပၚတတ္ျခင္း၊
(၁၄) မိုက္မဲ ေတြေ၀ျခင္း၊
(၁၅) ဉာဏ္ ပညာ နည္းပါးျခင္း၊
(၁၆) ေၾကာက္ရြံ႕တတ္ျခင္း။

အရက္ေသာက္ျခင္းအျပစ္ ၆-ပါး။ ။ သုတ္ပါေထယ်။ ပါ။ ၁၄၈။ ႒။ ၁၂၇။ ဤ၌ မ်က္ေမွာက္ ေလာက ျပစ္ ၆-ပါးကို ေျဖဆိုလိုက္သည္၊ သံသရာ ျပစ္လည္း ႀကီးေလးလွ၏။

ဥစၥာယုတ္ျခင္း၊ ျငင္းခံုမ်ားစြာ၊ ေရာဂါထူေျပာ၊ ေက်ာေစာမဲ့တံု၊ မလံု အဂၤါ၊ ပညာ နည္းရွား၊ ဤ ၆- ပါးကား၊ ေသာက္စား ေသစာ အျပစ္တည္း။

အရက္မ်ိဳး ၅-ပါး။ ။ လူမျပဳေသာ္လည္း အလိုအေလ်ာက္ ျဖစ္ေန တတ္ေသာ ေမရယေခၚ အရက္မ်ိဳး ငါးပါး။ (၁) ပုပၹါသ၀- သစ္ပြင့္ရည္မွျဖစ္ေသာအရက္၊
(၂) ဖလာသ၀- သစ္သီးရည္မွျဖစ္ေသာ အရက္၊
(၃) မဓြာသ၀- မုဒရက္ရည္မွ ျဖစ္ေသာ အရက္၊
(၄) ဂုဠာသ၀- ၾကံရည္မွ ျဖစ္ေသာ အရက္၊
(၅) သမၻာရသံယုတၱ- အရက္ျဖစ္ေၾကာင္း ၀တၳဳေပါင္းတို႔ စုေပါင္း၍ ျဖစ္ေသာ အရက္။
ဖတ္မိမွတ္မိသမွ်

မွတ္သားစရာ ဗုဒၵ၏ အဆံုးအမမ်ား

မွားေသာ အယူငါးမ်ဳိး
အဘယ္တို႔သည္ မွားေသာအယူ {ဒိ႒ိ} ငါးမ်ဳိးတို႔ မည္သနည္း။



၁။ {{အတၱသည္ သညာရွိ၏၊ ေသၿပီးေနာက္ ပ်က္စီးျခင္းမရွိ (ျမဲ၏)}}ဟု ဤသို႔ အခ်ဳို႔သူတို႔က ေျပာဆုိၾကကုန္၏။

၂။ {{အတၱသည္ သညာရွိ၏၊ ေသၿပီးေနာက္ ပ်က္စီးမရွိ (ျမဲ၏)}}ဟု ဤသို႔ အခ်ဳိ႕သူတို႔က ေျပာဆုိၾကကုန္၏။

၃။ {{အတၱသည္ သညာရွိလည္း မဟုတ္ç သညာမရွိလည္း မဟုတ္၊ ေသၿပီး ေနာက္ ပ်က္စီးျခင္းမရွိ (ျမဲ၏)}}ဟု ဤသို႔ အခ်ဳိ႕သူတို႔က ေျပာဆိုကုန္၏။

၄။ ထင္ရွားရွိေသာ သတၱ၀ါ၏ ျပတ္စဲျခင္း ပ်က္စီးျခင္း ကင္းေပ်ာက္ျခင္းကုိလည္း ပညတ္တင္ျပၾက ကုန္၏။

၅။ မ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ ျဖစ္ေသာ {ဒိ႒ဓမၼနိဗၺာန္}ကုိလည္း အခ်ဳိ႕သူတို႔က ေျပာဆို ၾကကုန္၏။

ကုသုိလ္ဆုိတာ ယူတတ္ရင္ အလြယ္ေလး

၁။ ဒါန - ေပး ကမ္း လွဴဒါန္း ေထာက္ပံ့

၂။ သီလ- ငါးပါး ရွစ္ပါး တတ္အားသမွ် ေဆာက္တည္

၃။ ဘာ၀နာ - သမထ ၀ိပႆနာ ႏွစ္သက္ရာ တစ္ခုခုပြားမ်ား

၄။ အပစာယန - ႐ုိေသထုိက္သူက အ႐ုိအေသေပး

၅။ ေ၀ယ်ာေ၀စၥ- ဘုရားေ၀ယ်ာေ၀စၥ တရားေ၀ယ်ာေ၀စၥ သံဃာ့ေ၀ယ်ာေ၀စၥ မိဘေ၀ယ်ာေ၀စၥ

ဘယ္မွာငါဟု ရွိအံ့နည္း

ေလာကဇာတ္ခံု၊ ဤလူ႔ဘံု၌

မ်ိဳးစံုကၾက ၊ မာန္မာနနွင့္

ငါကရာဇာ ၊ ငါဟာသူေဌး ၊ ငါပေဂးဟု

ငါေသြးတက္ၾကြ ၊ လူ႔ဗာလတို႔

မ်ားလွျဖာျဖာ ၊ အဝိဇၨာနွင့္

တဏွာဘီလူး ၊ အေမွာင့္ပူး၍

၀ိပႆနာဉာဏ္ (၁၀) ပါး...

(၁) သမၼသနဉာဏ္ - ခႏၶာငါးပါး ရုပ္နာမ္ တရားတို႔ကို အနိစၥ၊ ဒုကၡ၊ အနတၱ လကၡဏာတို႔ျဖင့္ ဆင္ျခင္ သံုးသပ္ တတ္ေသာ ဉာဏ္။

(၂) ဥဒယဗၺယဉာဏ္ - ရုပ္နာမ္တို႔၏ ျဖစ္ျခင္း ပ်က္ျခင္းကို ရႈသိေသာ ဉာဏ္။

(၃) ဘဂၤဉာဏ္ - ရုပ္နာမ္တို႔၏ ပ်က္ျခင္းသေဘာကိုသာ ရႈသိေသာ ဉာဏ္။

(၄) ဘယဉာဏ္ - ခႏၶာငါးပါး ရုပ္နာမ္ သခၤ ါရတို႔သည္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ရာ ေဘးဆိုးႀကီးပါတကား ဟု ျမင္သိေသာ ဉာဏ္။

(၅) အာဒီန၀ဉာဏ္ - ရုပ္နာမ္တရားတို႔၏ အျပစ္ကို ျမင္သိေသာ ဉာဏ္။

(၆) နိဗၺိဒါဉာဏ္ - ရုပ္နာမ္တရားတို႔ကို ၿငီးေငြ႕ဖြယ္ အျဖစ္ ရႈျမင္သည့္ ဉာဏ္။

(၇) မုစိၥတုကမ်တာဉာဏ္ - ခႏၶာငါးပါး၊ ရုပ္နာမ္တရားတို႔၏ အေႏွာင္အဖြဲ႕မွ လြတ္ေျမာက္ရန္ အလိုရွိေသာ ဉာဏ္။

(၈) ပဋိသခၤ ါဉာဏ္ - ရုပ္နာမ္ အေႏွာင္အဖြဲ႕မွ လြတ္ေျမာက္ျခင္း အေၾကာင္း၏ ျပည္စံုျခင္း အက်ဳိးငွာ ခႏၶာငါးပါး၊ ရုပ္နာမ္ တရားတို႔ကို တစ္ဖန္ သိမ္းဆည္းေသာ ဉာဏ္။

(၉) သခၤ ါရုေပကၡာဉာဏ္ - ခႏၶာငါးပါး သခၤ ါရတရားတို႔၌ ေၾကာက္လန္႔ျခင္း ႏွစ္သက္ျခင္း မျဖစ္ဘဲ လ်စ္လ်ဴရႈတတ္ေသာ ဉာဏ္။

(၁၀) အႏုေလာမဉာဏ္ - ေအာက္ ၀ိပႆနာ ဉာဏ္ ကိုးပါးတို႔အား လည္းေကာင္း၊ အထက္ျဖစ္ေသာ ေဗာဓိပကိၡယ တရားး (၃၇) ပါးတို႔အား လည္းေကာင္း ေလ်ာ္စြာ ျဖစ္တတ္ေသာ ဉာဏ္ (၀ါ) မဂ္ျဖစ္ျခင္းငွာ ေလ်ာ္ေသာ ဉာဏ္။

သံေယာဇဥ္ ၁၀-ပါးလကၤာ

(၁)အာရုံငါး၀၊ တပ္စြဲက၊ ကာမ သံေယာဇဥ္။
(၂)သံုးပါးဘ၀၊ တပ္စြဲက၊ ဘ၀ သံေယာဇဥ္။
(၃)အမ်က္ ေဒါသ၊ စိတ္ဆိုးက၊ ပဋိဃ သံေယာဇဥ္။
(၄)ကိုယ္သာေတာ္လွ၊ ထင္မွတ္က၊ မာန သံေယာဇဥ္။
(၅)ရုပ္နာမ္ကိုပဲ၊ ငါေကာင္စြဲ၊ ယူလြဲဒိ႒ိပင္။
(၆)တရားမွန္တြင္၊ မယံုခ်င္၍၊ ဆင္ၿခင္ႏႈိင္းညိႇ၊ ေ၀ဖန္ၾကည္႔၊ ၀ိစိကိစၧာပင္။
(၇)ႏြားေခြးတူစြာ၊ က်င္႔တာေကာင္းၿမတ္၊ ယူစြဲမွတ္၊ သီလဗၺတပင္။
(၈)ကိုယ္ထက္သူမ်ား၊ ေကာင္းစားသည္ကို၊ မနာလို၊ ေခၚဆို ဣႆာပင္။
(၉)ကိုယ္လိုသူမ်ား၊ ေကာင္းစားမည္မွ၊ ၀န္တိုက၊ မစၧရိယပင္။
(၁၀) သစၥာေလးတန္၊ ေၿပာင္းၿပန္ထင္ကာ၊ မသိတာ၊ အ၀ိဇၨာ သံေယာဇဥ္။

၀ဋ္ဆင္းရဲမွ၊ မလြတ္ရေအာင္ ၊ ခ်ည္ေႏွာင္တတ္စြာ၊ ဤဆယ္ၿဖာ၊ အဘိဓမၼာ သံေယာဇဥ္။

ဆ႒သဂၤ ီတိပုစၧက အဂၢမဟာပ႑ိတ ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး
နတ္ဆိုး
www.lawkanet.blogspot.com

အကုသုိလ္ အေျခအျမစ္သုံးပါးမွ လုိခ်င္မႈ 'ေလာဘ'

အဘယ္သည္ လုိခ်င္မႈ 'ေလာဘ' မည္သနည္း...

အၾကင္တပ္မက္မႈ 'ရာဂ'၊
ျပင္းစြာတပ္မက္မႈ 'သာရာဂ'၊
အဖန္ဖန္ဆြဲေဆာင္မႈ 'အႏုနယ'၊
မဆန္႔က်င္မႈ 'အႏုေရာဓ'၊
ႏွစ္သက္မႈ 'နႏၵီ'၊
ႏွစ္သက္တပ္မက္မႈ 'နႏၵိရာဂ'၊
စိတ္၏ ျပင္းစြာတပ္မက္မႈ 'စိတၱသာရာဂ'၊
လုိလားမႈ 'ဣစၧာ'၊
တပ္မက္ ေတြေဝမႈ 'မုစၧာ'၊

ဗုဒၶအလိုက်ဒါနျပဳနည္း....

၁။ ဘုရား ၊ တရား ၊ သံဃာ အေပၚ၌ သဒၶါတရားျပည့္၀စြာလွဴျခင္း၊
၂။အလွဴခံပုဂၢိဳလ္အားရိုရိုေသေသလွဴျခင္း၊
၃။အလွဴခံပုဂၢိဳလ္၏လိုအပ္မႈကိုလွဴျခင္း၊
၄။လွဴၿပီး၀တၳဳကို မႏွေမွ်ာျခင္း၊
၅။မိမိအလွဴေၾကာင့္အျခားသူတို႕အားမထိခိုက္ျခင္း။
“သဒၶါၾကည္ညိဳ၊ ရိုေသလွစြာ၊ အခါကိုသိ၊ မစြန္းၿငိပဲ၊ မထိမပ ဤငါး၀၊မွတ္သား
သပၸဴရိသ ျမတ္ဒါန”

ဆရာေတာ္ အရွင္ဇ၀န

ပညာရွိတို့ စြန္ပယ္အပ္သူ (၁၁)ဦး

၁ ။ ေကာဓံ - အမ်က္ေဒါသၾကီးသူ ။
၂ ။ ေလာဘံ - အလုိၾကီးသူ ။
၃ ။ မဒံ - မာန္ယစ္လြန္းသူ ။
၄ ။ မာနံ - ေထာငလ္ ႊာြ းသူ ။
၅ ။ တိႏၷံ - ပ်င္းရိသူ ။
၆ ။ ဣႆံ - ၿငဴစူေစာင္းေၿမာင္းသူ ။
၇ ။ ပမာဒံ - ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ၌ ေမ႔ေလ်ာ႔သူ ။
၈ ။ ေသာဏၰံ - ေသအရက္ေသာက္ၾကဴးသူ ။
၉ ။ နိဒၵါလုကံ - အအိပ္ၾကဴးသူ ။
၁၀။ မကၡံ - ေက်းဇူးေခ်တက္သူ (ကန္းသူ) ။
၁၁။ မေစၧရဥၥ - ၀န္တုိသူ

အေဖ

အေဖ....
ခ်ိဳ႕တဲ့စြာ ေလွ်ာက္လွမ္းလို႔
ၾကမ္းတမ္းတဲ့လမ္းကို ၿဖတ္သန္းခဲ့တာလည္း
သားတို႔အတြက္ ရည္ရြယ္
ေပးဆပ္ခ့ဲတာ မဟုတ္လား.... အေဖ

အေဖ....
သူစိမ္းေတြၾကားမွာ
မွားသလား မွန္သလားမသိ
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အၿပည့္နဲ႔
လွဳပ္ရွားရုန္းကန္ခဲ့ရတာလည္း
သားတို႔အတြက္ ရည္ရြယ္
ေပးဆပ္ခဲ့တာ မဟုတ္လား... အေဖ

ငါးပါးသီလ ကံေျမာက္ေၾကာင္း အခ်က္မ်ားနဲ႕ က်ဴးလြန္ ျခင္းေၾကာင့္ ရမည့္ အျပစ္မ်ား

ပါဏာတိပါတ အဂၤါ ၅-ပါး။ -သတ္မႈကံေျမာက္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အေၾကာင္းငါးပါး၊ ၎င္းအဂၤါ ၅-ပါးတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုက ထိုသိကၡာပုဒ္ ပ်က္၏။
(၁) ပါဏ- သက္ရွိသတၱ၀ါျဖစ္ျခင္း၊
(၂) ပါဏသညိတ-သက္ရွိသတၱ၀ါဟု မွတ္သိျခင္း၊
(၃) ဃာတ စိတၱ- သတ္လိုေသာစိတ္ရွိျခင္း၊
(၄) ဥပကၠမ-လံု႔လၪပျခင္း၊
(၅) မရဏ-ထိုလံု႔လေၾကာင့္ ေသျခင္း။

ပါဏာတိပါတ၏ ပေယာဂမ်ိဳး ၈-ပါး။ ။ပါဏာတိပါတကံ ျဖစ္ႏိုင္ ျခင္း၏ အေၾကာင္း တရားမ်ိဳး ရွစ္ပါး၊ ပါရာဇိကဏ္ အ႒ကထာမွ။

ႏွစ္ဆယ္ေသာသကၠာယဒိ႒ိ

၁။ ရုပ္သည္ပင္လွ်င္ငါ။
၂။ ငါသည္ပင္လွ်င္ရုပ္။
၃။ ရုပ္၌ ငါရွိသည္။
၄။ င႔ါ၌ ရုပ္ရွိသည္။
၅။ ေ၀ဒနာ (ခံစားမႈ႕)သည္ပင္လွ်င္ ငါ။
၆။ ငါသည္ပင္လွ်င္ ေ၀ဒနာ။
၇။ ေ၀ဒနာ၌ ငါရွိသည္။
၈။ ငါ႔၌ ေ၀ဒနာရွိသည္။
၉။ သညာ (မွတ္သားၿခင္း) သည္ပင္လွ်င္ ငါ။
၁၀။ ငါသည္ပင္လွ်င္ သညာ။

ယံုမွားသံသယ ၀ိစိကိစၧာ(၁၆)မ်ိဳး

၁။ ငါသည္ အတိတ္ကာလ၌ ၿဖစ္ခဲ႔သေလာ။
၂။ ငါသည္ အတိတ္ကာလ၌ မၿဖစ္ခဲ႔သေလာ။
၃။ ငါသည္ အတိတ္ကာလ၌ အဘယ္သုိ႔ေသာသူ ၿဖစ္ခဲ႔သနည္း။
၄။ ငါသည္ အတိတ္ကာလ၌ အဘယ္သို႔ ၿဖစ္ခဲ႔သနည္း။
၅။ ငါသည္ အတိတ္ကာလ၌ အဘယ္သူၿဖစ္ၿပီး ေနာက္အဘယ္သူ ၿဖစ္ခဲ႔သနည္း။
၆။ ငါသည္ အနာဂတ္ကာလ၌ ၿဖစ္လတၱံေလာ။
၇။ ငါသည္ အနာဂတ္ကာလ၌ မၿဖစ္လတၱံေလာ။
၈။ ငါသည္ အနာဂတ္ကာလ၌ အဘယ္သို႔ေသာသူ ၿဖစ္လတၱံနည္း။
၉။ ငါသည္ အနာဂတ္ကာလ၌ အဘယ္သို႔ၿဖစ္လတၱံနည္း။
၁၀။ ငါသည္ အနာဂတ္ကာလ၌ အဘယ္သူ ၿဖစ္ၿပီး ေနာက္ အဘယ္သူ ၿဖစ္လတၱံနည္း။
၁၁။ ငါသည္ ဟုတ္ပါေလ၏ေလာ။
၁၂။ ငါသည္ မဟုတ္ေလသေလာ။
၁၃။ ငါ ဘယ္သူၿဖစ္သနည္း။
၁၄။ ငါ ဘယ္သို႔ ၿဖစ္သနည္း။
၁၅။ ငါသည္ အဘယ္မွ လာသနည္း။
၁၆။ ငါသည္ အဘယ္သို႔ သြားလတၱံနည္း။
စသည္အားၿဖင္႔ ေ၀႔လည္ေၾကာင္ပတ္ ၿဖစ္ေနတာေတြကို '၀ိစိကိစၧာ'လို႔ ေခၚပါသတဲ႔ဗ်ား။
အဲဒီေ၀႔လည္ေၾကာင္ပတ္မ်ိဳးကိုေတာ႔ တစ္ခါတစ္ခါ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္တိုင္ ဟိုေတြး
သည္ေတြး ေတြးမိပါတယ္။ ဒါကေတာ႔ ပုထုဇဥ္တိုင္း ဒီလို ေတြးတတ္ၾကသတဲ႔။
ပုထုဇဥ္ထဲမွာေတာင္မွ သာမန္ပုထုဇဥ္ထက္ စူးစမ္းေလ႔လာခ်င္တဲ႔ ပညာတတ္
လူတန္းစားမ်ားက ပိုေတြးတတ္ၾကပါသတဲ႔။

ဆရာၾကီး ဦးသုခ၏ ရတနသုတ္ မွ......

ဒုစရိုက္ ၁၀-ပါးTen Unwholesome Behaviors

ဒုစရိုက္ဟူေသာစကားကို အမ်ားသူငါ ေျပာဆိုသံုးစြဲေနၾကသည္။ သို႔ရာတြင္ ဒုစရိုက္၏ အနက္အဓိပၸါယ္ကိုလည္းေကာင္း၊ ဗုဒၶဘုရားရွင္ ေဟာၾကားေတာ္မူေသာ ဒုစရိုက္၏ သေဘာသဘာ၀ကိုလည္းေကာင္း အခ်ိဳ႔ကသာ သိသည္။ အခ်ိဳ႔က မသိရွိၾကေပ။

ဒုစရိုက္ဆိုေသာ စကားသည္ ပါဠိစကားျဖစ္သည္။
ဒု-မေကာင္းေသာ။ စရိတ-က်င့္ၾကံျပဳလုပ္ျခင္း ဟူ၍ အနက္ရသည္။
မေကာင္းေသာ ကိုယ္မႈ၊ မေကာင္းေသာ ႏႈတ္မႈ၊ မေကာင္းေသာ စိတ္မႈတို႔ကို ဒုစရိုက္ဟုေခၚသည္။

ဘုရားရွင္၏ ေဟာၾကားခ်က္အရ ဒုစရိုက္ ၁၀-ပါးရွိသည္။ ယင္းတို႔မွာ ဒုစရုိက္ ကာယကံ ၃-ပါး။ ဒုစရိုက္ ၀စီကံ ၄-ပါး။ ဒုစရုက္ မေနာကံ ၃-ပါးတို႔ ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔တြင္
(၁) သူ႔အသက္သတ္ျခင္း (ပါဏာတိပါတ)
(၂) ပိုင္ရွင္က ကိုယ္ႏႈတ္တို႔ျဖင့္ မေပးအပ္ေသာဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း။ (အဒိႏၷာဒါန)
၃) ကာမဂုဏ္တို႔၌ မွားယြင္းစြာက်င့္ျခင္း။ (ကာေမသုမိစၧာစာရ)
တို႔သည္ ဒုစရိုက္ ကာယကံ ၃-ပါး ျဖစ္သည္။ ယင္းတို႔ကို အမ်ားသူငါ အားလံုးလိုလိုပင္ သိရိွၾကသည္။

သုစရိုက္တရား (၁၀)ပါး Ten Wholesome Behaviors

ကာယကံ = ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈ ကာယဝိညတ္ျဖင့္ အမ်ားအားျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ အမႈ၊

ဝစီကံ = ႏႈတ္အမႈအရာ ဝစီဝိညတ္ျဖင့္ အမ်ားအားျဖင့္ ျပဳေသာအမႈ၊

မေနာကံ = စိတ္ကူးႀကံစည္၍ ျပဳလုပ္အပ္ေသာ အမႈ

သုစရိုက္ ၁၀ ပါး

အျပစ္ရွိဘဲ ေကာင္းက်ိဳးေပးတတ္ေသာ ကံကို ကုသိုလ္ကံဟု ေခၚ၏ ျမင့္ျမတ္ေသာ အမူအက်င့္ ျဖစ္သည့္အတြက္ သုုစရိုက္ဟုလည္း ေခၚ၏။

ကာယကံ ၃-ပါး၊ ဝစီကံ ၄-ပါး၊ မေနာကံ ၃-ပါးဟူ၍ သုစရိုက္ ၁၀-ပါးရွိ၏။

(၁) ကာယကံ ၃-ပါး

(၁) ပါဏာတိပါတ ၀ိရတီ= သတၱဝါတို႔ကို ေသေစလိုေသာ ေစတနာျဖင့္ သတ္ျဖတ္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈ။

(၂)အဒိႏၷာဒါန ၀ိရတီ= သူတစ္ပါးတို႔၏ ဥစၥာကို ခိုးဝွက္တိုက္ခိုက္လွည့္ပတ္ယူျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈ။

(၃) ကာေမသုမိစၧာစာရ ၀ိရတီ= ကာမဂုဏ္တို႔၌ ကဲ့ရဲ့ထိုက္စြာ ယုတ္ယုတ္မာမာက်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈ။

၂။ ဝစီကံ ၄ ပါး

(၄) မုသာဝါဒ ၀ိရတီ= မဟုတ္မမွန္ လိမ္လည္၍ ေျပာဆို္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈ။

(၅) ပိသုဏဝါစာ ၀ိရတီ= ေခ်ာပစ္ကုန္းတိုက္ေသာ စကားကိုေျပာဆို္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈ။

(၆)ဖရုသဝါစာ ၀ိရတီ= ၾကမ္းတမ္းယုတ္မာေသာ စကားကိုေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈ။

(၇)သမၹပၸလာပ = ပိန္ဖ်င္းေသာစကား အတင္းအဖ်င္းစကားကို ေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္မႈ။

နိမိတ္ၾကီး ၃၂ ပါး

ဓမၼစၾကာတရားေဟာရာတြင္ ၿဖစ္ေပၚေသာ နိမိတ္ၾကီး ၃၂ -ပါး မွာ

(၁)ေလာကဓာတ္တစ္ေသာင္းတုန္လႈပ္ၿခင္း။

(၂)အပူ , အေအးမွ်တၿခင္း။

(၃)တစ္ေသာင္းေသာ ေလာကဓာတ္၌ ရုတ္တရက္ အသံတိတ္၍ ၿငိမ္သက္သြားၿခင္း။

(၄)ေလၿပင္း , မုန္တိုင္း မလာၿခင္း။

(၅)ေလၿပည္ , ေလညႇင္းတိုက္ခတ္ၿခင္း။

(၆)ၿမစ္အေပါင္းတို႔၌ ေရမစီးဘဲ တန္႔ရပ္ၿခင္း။

ဟယ္…တဏွာလက္သမား

ကြ်ႏု္ပ္တို႔သံုးေလာကထြဋ္ထား ၿမတ္စြာဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္ၿမတ္ၾ

ကီးသည္ ဘုရားၿဖစ္ၿဖစ္ခ်င္း ဤသို႔ က်ဴးရင္႔ ေတာ္မူေလသည္…………  အေနကဇာတိသံသာရံ၊ သႏၶာ၀ိႆံ အနိဗၺိသံ၊       ဂဟကာရံ ဂေဟသေႏၱာ၊ ဒုကၡာ ဇာတိ ပုနပၸဳနံ။ဂဟကာရက ဒိေဌာသိ၊ ပုန ေဂဟံ န ကာဟသိ။      သဗၺာ ေတ ...ဖာသုကာ ဘဂၢါ၊ ဂဟကူဋံ ၀ိသခၤတံ         ၀ိသခၤါရဂတံ စိတၱံ၊ တဏွာနံ ခယမဇၥၽဂါ။   ၎ ဥဒါန္းစကားေတာ္၏ ဆိုလိုရင္းမွာ   “ငါ၏ ဘ၀ ခႏၶာအမ်ိဳးမ်ိဳးကို တည္ေဆာက္လာေသာ ဟယ္…………တဏွာလက္သမား၊ ငါသည္ သင္႔ကို အမွန္တကယ္ မသိခဲ႔ေသာ ေၾကာင္႔ သင္႔ကို ရွာေဖြရင္း ဘ၀မ်ားစြာသံသရာပတ္လံုး တေၿပာင္းၿပန္ၿပန္ က်င္လည္ ေၿပးသြားခဲ႔ရတယ္။ ယခုမူ ငါသည္ သင္႔ကို ေတြ႔ၿပီ။ ဤအခ်ိန္က စၿပီး သင္သည္ ငါ႔အတြက္ ဘ၀ခႏၶာအသစ္ ထပ္မံၿဖစ္ေအာင္ လုပ္ခြင္႔ရေတာ႔မည္ မဟုတ္။ ငါသည္ သင္႔ခႏၶာအိမ္ရဲ႔ အၿခင္ရနယ္ေတြကိုလဲ ဖ်က္ခ်လိုက္ၿပီ၊ အမိုးအစြန္း အထြတ္ ကိုလဲ လွဲလိုက္ၿပီ၊ ယခု ငါ႔စိတ္သည္ သင္၏နယ္ပယ္မွ လံုး၀ကင္းလြတ္ေသာ နိဗၺာန္ကို ၿမင္ေနၿပီ၊ ငါရဲ႔ စိတ္သည္ သင္တဏွာရဲ႔ နယ္မွ လြတ္ၿပီ…..ကြ်တ္ၿပီ” ဟူ၍ အဓိပၸါယ္ရပါသည္။   ဗုဒၶေဟာၾကား ၿမတ္တရား ေရးသားပူေဇာ္သည္။

သစၥာ ႏွင့္ အနက္

သစၥာ (၄)ခ်က္တုိ႔ တစ္ခ်က္ တစ္ခ်က္စီတြင္ အနက္သေဘာမ်ား (၄)ခ်က္စီ ရွိပါသည္။ ဒုကၡသစၥာ၌ အနက္သေဘာ (၄)ခ်က္၊ သမုဒယသစၥာ ၌ အနက္သေဘာ (၄)ခ်က္၊ နိေရာဓသစၥာ၌ (၄)ခ်က္၊ မဂၢသစၥာ ၌ (၄)ခ်က္ တုိ႔..ပါ၀င္ပါသည္။ ထုိအနက္သေဘာမ်ားကုိ ေဖာ္ျပရပါလ်င္…

သစၥာ	အနက္ သေဘာ
	ပါဠိ	ျမန္မာ
ဒုကၡသစၥာ	၁) ပီဠနေ႒ာ	- ႏွိပ္စက္အပ္ေသာသေဘာ - ႏွိပ္စက္တတ္ေသာသေဘာ - ႏွိပ္စက္ျခင္းသေဘာ
	၂) သခၤတေ႒ာ	- အဖန္ဖန္ျပစု ပ်ဳိးေထာင္အပ္ေသာသေဘာ
	၃) သႏၲာပေ႒ာ	- အဖန္ဖန္ ပူေလာင္ေစတတ္ေသာသေဘာ - ပူပင္ေစအပ္ေသာသေဘာ - ပူပန္ျခင္းသေဘာ
	၄) ၀ိပရိဏာမေ႒ာ	ဖရုိဖရဲ ေဖာက္လွဲေဖာက္ျပန္ျဖစ္တတ္ေသာသေဘာ
သမုဒယသစၥာ	၅) အာယူဟနေ႒ာ	ဒုကၡ၀တၳဳ ဒုကၡမႈတုိ႔ကုိ စုေဆာင္းဆည္းပူးတတ္ေသာသေဘာ
	၆) နိဒါနေ႒ာ	ဒုကၡ၀တၳဳ ဒုကၡမႈတုိ႔ကုိ တစ္ရံမစဲ အျမဲေပးအပ္ ေဆာင္ႏွင္းတတ္ေသာသေဘာ
	၇) သံေယာဂေ႒ာ	ဒုကၡ၀တၳဳ ဒုကၡမႈတုိ႔ႏွင့္သာ လြန္စြာယွဥ္တြဲတတ္ေသာသေဘာ
	၈) ပလိေဗာဓေ႒ာ	ဒုကၡလက္မွ မထြက္ရေအာင္ ေႏွာင့္ယွက္ တားျမစ္ေသာသေဘာ
နိေရာဓသစၥာ	၉) နိႆရဏေ႒ာ	ဒုကၡ၀ဋ္မွ ကြ်တ္လြတ္ ထြက္ေျမာက္ေသာသေဘာ
	၁၀) ပ၀ိေ၀ကေ႒ာ	ဒုကၡအေႏွာင့္အယွက္မွ ဆိတ္ျငိမ္ေသာသေဘာ
	၁၁) အမတေ႒ာ	အုိျခင္း နာျခင္း ေသျခင္းမွ ကင္းလြတ္ေသာသေဘာ
	၁၂) အသခၤတေ႒ာ	ျပဳစုပ်ဳိးေထာင္မႈမွ ကင္းလြတ္ေသာ သေဘာ
မဂၢသစၥာ	၁၃) နိယ်ာနေ႒ာ	၀ဋ္မွ ဆန္တက္ နိဗၺာန္ဘက္သုိ႔ ထြက္ေၾကာင္းေရာက္ေၾကာင္း လမ္းေကာင္းအစစ္အမွန္ျဖစ္ေသာ သေဘာ
	၁၄) ေဟတုေ႒ာ	ေလာကုတၱရာ ျမတ္စြာအထူး ဂုဏ္ေက်းဇူး အေပါင္းတုိ႔၏ ေကာင္းစြာခုိင္ၾကည္ တည္ၾကည္ျခင္းကိစၥကုိ ျပီးေစႏုိင္ေသာသေဘာ
	၁၅) ဒႆနေ႒ာ	အနမတဂ္ ဘ၀စက္၀ယ္ အိပ္မက္တြင္မွ် မျမင္စဖူး အထူးအခြ်န္ အလြန္ျမတ္လွ နိဗၺာနကုိ လ၀န္းေန၀န္း ေပၚတက္ထြန္းသုိ႔ ရႊန္းရႊန္းျမိဳင္ျမိဳင္ ျမင္စြမ္းႏုိင္ေသာသေဘာ
	၁၆) အာဓိပေတယ်ေ႒ာ	အဓိသီလ စိတၱ ပညာ သိကၡာသုံးခု ရဟန္းမႈတြင္ သူ႔ျပင္မရွိ ၾကီးဘိတုလြတ္ အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ေသာသေဘာ

မွတ္မိလြယ္ရန္ ေဆာင္ပုဒ္လကၤာ

ႏွိပ္စက္၊ ျပဳျပင္၊ ပူပင္၊ ေဖာက္လွဲ၊ ဒုကၡျမဲ (ဒုကၡသစၥာ)
ဆည္းပူး၊ ႏွင္းေဆာင္၊ ဖြဲ႕ေႏွာင္၊ ေႏွာင့္ယွက္၊ အခ်က္ေလးပါး ဒုကၡပြါး (သမုဒယသစၥာ)
ကြ်တ္လြတ္၊ ဆိတ္ေကြ၊ မေသ၊ မျပဳ၊ သုခအမွန္ (နိေရာဓသစၥာ)
ထြက္ေျမာက္၊ တည္ခုိင္၊ ျမင္ႏုိင္၊ ၾကီးကဲ၊ သူ႔လမ္းျမဲ (မဂၢသစၥာ)

 

စာမ်က္ႏွာ ၂ - ၆၊သစၥတၳဒီပနီ - လယ္တီဆရာေတာ္ဘုရားၾကီး

အသုဘ(၁၀)ပါးႏွင့္ သမထကမၼ႒ာန္း ( ၄၀ )

ကသိုဏ္းတစ္ဆယ္၊ အသု ဆယ္ႏွင့္၊

တစ္ဆယ္ ႏုႆတိ၊ ေလးရွိ ပမညာ၊ ဧ သညာတည့္၊

တစ္ျဖာ ဓာတု၊ ေလးခု အရူ၊ ေပါင္းရုံးယူ၊

ေရမူ ကမၼ႒ာန္းေလးဆယ္တည္း ။

ကသုိဏ္း ၁၀ ပါး

အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမၿပဳေကာင္းေသာ ကုန္သြယ္ေရာင္း၀ယ္မူ ၅-မ်ဳိး

၁ - သတၱ၀ါအမ်ား ေသေႀကပ်က္သုဥ္းေစသည့္ လက္နက္အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ

ေရာင္း၊၀ယ္ကုန္သြယ္ၿခင္း။(သတၳ၀ဏိဇၨာ)



၂ - ဆင္၊ ၿမင္း၊ လူ စေသာ သတၱ၀ါအေပါင္းကုိ ကြ်န္အၿဖစ္

ေရာင္း၊၀ယ္ကုန္သြယ္ၿခင္း။(သတၱ၀ဏိဇၨာ)



၃ - အသား၊ငါး စသည္တုိ႕ကုိ သတ္ၿဖတ္ ေရာင္း၊၀ယ္ကုန္သြယ္ၿခင္း။

(မံသ၀ဏိဇၨာ)



၄ - အရက္၊မူးယစ္ေဆး၀ါးအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ေရာင္း၊၀ယ္ကုန္သြယ္ၿခင္း။

(မဇၨ၀ဏိဇၨာ)



၅ - အဆိပ္အမ်ဳိးမ်ဳိးက ေရာင္း၊၀ယ္ကုန္သြယ္ၿခင္း တုိ႕ၿဖစ္သည္။

(၀ိသ၀ဏိဇၨာ)

ဒါန

လွ်ဴတန္းျခင္း၏ အက်ိဳးမ်ား
- ယခုဘ၀၌ ပင္ လူအမ်ား၏ ခ်စ္ခင္ၿမတ္ႏုိးမူကုိ ခံရၿခင္း၊
-သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔၏ ခ်ီးေၿမွာက္မူကုိ ရရွိၿခင္း၊ဂုဏ္သတင္းေးက်ာ္ၾကားၿခင္း၊
ပရိသတ္အလယ္၌ ရဲရင့္ၿခင္း
-ေသလြန္ေသာအခါ၌သုဂတိသုိ႔ ေရာက္ရိွျခင္း
-ၿဖစ္ေလရာဘ၀တုိင္းတြင္ အသက္ရွည္ၿခင္း၊ အဆင္းလွၿခင္း၊ ခ်မ္းသာၾကီးၿခင္း
ခြန္အားၾကီးၿခင္း၊ အၿခံအရံေပါမ်ားၿခင္း စေသာအက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားခံစားရ၏။

လွဴတန္းျခင္း(၃)မ်ိဳး
-မိမိ၏ပိုင္ဆုိင္ေသာပစၥည္းဒါန၊
-မိမ္ိတတ္ထားေသာေလာကီအတတ္ပညာကိုသင္ၾကားေပးလွဴျခင္းဒါန၊
-မိမိသိထားေသာေလာကုတၱရာဆုိင္ရာဓမၼအသိကိုေပးလွဴျခင္းဒါန၊

ဗုဒၶအလိုက်ဒါနျပဳနည္း...

(၁) ဘုရား ၊ တရား ၊ သံဃာအေပၚ၌ သဒၶါတရားျပည့္၀စြာ လွဴျခင္း။
(၂) အလွဴခံပုဂၢိဳလ္အား ႐ို႐ိုေသေသ လွဴျခင္း။
(၃) အလွဴခံပုဂၢိဳလ္၏ လိုအပ္မႈကို လွဴျခင္း။
(၄) လွဴၿပီး၀တၴဳကို မေႏွာေမွ်ာျခင္း။
(၅) မိမိအလွဴေၾကာင့္ အျခားသူတို႔အား မထိခိုက္ျခင္း ။
‘သဒၶါၾကည္ညိဳ ၊ ႐ိုေသလွစြာ ၊ အခါကိုသိ ၊ မစြန္းၿငိဘဲ ၊ မထိမပ ဤငါး၀ ၊ မွတ္သားသပၸဳရိသ ျမတ္ဒါန’

                                                                   ဆရာေတာ္အရွင္ဇ၀န

ဒါနျပဳရာ၌ ရွိရမည့္အဂၤါ(၆)ပါး...

(၁) မိမိမွာ သီလႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း။
(၂) အလွဴခံပုဂၢိဳလ္ကလည္း သီလႏွင့္ ျပည့္စံုျခင္း။
(၃) လွဴရန္၀တၴဳကလည္း စင္ၾကယ္ျခင္း။
(၄) လွဴေနစဥ္ အခါကာလ၌ မိမိစိတ္ကို ၾကည္လင္သန္႔ရွင္းစြာထားျခင္း။
(၅) အက်ိဳးကို ဥာဏ္ ၊ သဒၶါတို႔ႏွင့့္ သိျမင္သံုးသပ္ၿပီးကာမွ လွဴဒါန္းျခင္း။
(၆) အသိဥာဏ္ေ႕ရွထားၿပီး စိတ္ကို ေအးျမသန္႔ရွင္းစြာထားျခင္း ၊
အလွဴေၾကာင့္ အပူအပင္ ေနာက္ဆံတင္းမႈ မရွိျခင္း။
                                                                တိပိဋကရ-ဓမၼဘ႑ာဂါရိက
                                                                   (ေယာ) ဆရာေတာ္

မသိၿခင္း ငါးပါနဲ့ အသက္ရွင္ေနတဲ့ ဘဝ

၁။ ဇိ၀ိတ ၊ ဘယ္အသက္အရြယ္မွာ ေသမယ္ဆိုတာလည္း မသိႏိုင္ၾကဘူး ။
၂။ ဗ်ာဓိ ၊ ဘယ္အနာေရာဂါနဲ႕ ေသရမယ္ဆိုတာကိုလည္း မသိႏိုင္ၾကဘူး ။
၃။ ကာလ ၊ ေသရမယ့္ အခ်ိန္ကိုလည္း မသိႏိုင္ၾကဘူး ။
၄။ ေဒဟနိေကၡပန ၊ ေသျပီးတဲ့ေနာက္ မိမိရဲ႕အေလာင္းေကာင္ကို ဘယ္ေနရာမွာ ပစ္ခ်ခံရမလဲ ဆိုတာကိုလည္း မသိႏိုင္ၾကဘူး ။
၅။ ဂတိ ။ ေသလြန္ျပီးေနာက္ ဘယ္ဘ၀ကို လားေရာက္ရမယ္ ၊ ဘယ္ဂတိကို သြားရမယ္ဆိုတာလည္း ၾကိဳျပီးေတာ့ မသိႏုိင္ၾကဘူး ။

အသက္ငယ္ရြယ္တုန္း ကာမဂုဏ္ခံစားျပီး
အသက္ၾကီးရင့္မွ တရားအားထုတ္မယ္လို႕
ႏွလံုးသြင္းထားသူေတြ အတြက္
တကယ္လို႕မ်ား ငယ္တုန္းရြယ္တုန္း
ေသဆံုးသြားခဲ့ရင္ တရားအားထုတ္ဖို႕
အခ်ိန္ေကာင္း အခြင့္ေကာင္းေတြ
လက္လြတ္ဆံုးရံႈးသြားပါလိမ့္မယ္ ။

မိတ္ေဆြတုမ်ား

မိတ္ေဆြပ်က္(၆)ပါး
ေၾကြအန္ၾကဴးထ၊ မိန္းမၾကဴးေထြ၊ ေသစာၾကဴးမွဳ၊ အတုၿပဳၿငား၊
လွည့္စားတေထာက္၊ မ်က္ေမွာက္လွည့္ခ်က္၊ နိုင္ထက္လုယူ၊
ဤသူေၿခာက္ပါး၊ မိတ္ၿဖစ္လားေၾကာင့္၊ ပ်က္ၿပားမိတ္ေဆြအၿပစ္တည္း။

ကိုယ္က်ိဳးကိုသာငဲ့ေသာမိတ္ေဆြတု(၄)ေယာက္
လက္ခ်ည္းလာ၍၊ ဥစၥာေဆာင္သယ္၊ နည္းငယ္ၿဖင့္သာ၊ မ်ားစြာလိုရွိ၊ ေဘးထိေရာက္ခါ၊
ၿပဳလာတံုဘိ၊ မိမိက်ိဳးငွာ၊ မွီလာေပါင္းယွဥ္၊ ေလးေယာက္စဥ္ကား၊ အညဒတၳဳဟရတည္း။

နွဳတ္ၿဖင့္ဟန္ေဆာင္ေသာ မိတ္ေဆြတု(၄)ေယာက္
ေရွးၿဖစ္ေစ့စပ္၊ တထပ္ေနာက္မွီး၊ ခ်ည္းဆီးသၿဂိဳဟ္၊ ေပးလိုစဟန္၊ ပစၥပၸန္မူ၊
ၿပညႊန္ပ်က္ၿပား၊ ဤေလးပါးကား မွတ္သား ဝစီပရမတည္း။

ခ်စ္ဖြယ္ကိုဆိုေသာ မိတ္ေဆြတု(၄)ေယာက္
မေကာင္းခြင့္ၿပဳ၊ ေကာင္းမွဳကိုလွ်င္၊ ဆင္ၿခင္မရွဳ၊ ခြင့္ၿပဳသည္ပင္၊ ေရွ႕တြင္ခ်ီးမြမ္း၊
ဖံုးလႊမ္းကြယ္လွ်င္၊ ကဲ့ရဲ႕ခ်င္သည္၊ ေလးအင္ပီယဘာဏီတည္း။

မေကာင္းမွဳ၌ အေဖာ္ၿပဳေသာ မိတ္ေဆြတု(၄)ေယာက္
ေသာက္တုတ္ေသရက္၊ ညဥ့္နက္လမ္းသြား၊ ရွဳစားသဘင္၊ ေပ်ာ္ရႊင္အန္စာ၊
ေလးရပ္မွာပင္၊ တကြထင္သည္၊ ေလးအင္အပါယ္သဟဲတည္း။

(သိဂၤါေလာ၀ါဒသုတ္ - သဂၤဇာဆရာေတာ္)

ဗုဒၶသာသနာအႏွစ္ခ်ဳပ္

စကားလံုးမ်ားရဲ႕ အဓိပၢာယ္

(က) ကိုးကြယ္မႈ = အားကိုးလွ်င္ - ကာကြယ္ေပးျခင္း
(အမွား) - ေၾကာက္ရြ႕ံမႈ (ကမၻာဦးအစ ကပ္ေဘးမ်ားၾကံဳ)၊
ဆုလာဒ္ရလိုမႈ (သားဆုပန္၊ လာဘ္လာဘလိုခ်င္) ေၾကာင့္ မသိမျမင္၊ အေၾကာင္းအက်ဳိး မမွန္တာလုပ္ေသာ မွားယြင္းေသာအယူ
(အမွန္) - အေၾကာင္းအက်ဳိး မွန္ကန္မႈရွိေသာ ကိုးကြယ္မႈဆိုလွ်င္ ခြန္အားမွ် ျဖစ္သည္။

(ခ) ဘာသာ = စကား၊ အေျပာ၊ အယူ၀ါဒ
ကမၻာေပၚတြင္ ဘာသာႀကီးေလးမ်ဳိးအနက္မွ ဟိႏၵဴဘာသာသည္ ပထမဦးဆံုးေပၚလာသည့္ ဘာသာ ျဖစ္ၿပီး စေပၚသည့္ ခုႏွစ္မသိရပါ။ ဗုဒၶဘုရားအေလာင္းသည္ (ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ) (၆၂၃ ခုနွစ္) မွာေမြးခဲ့သည္။ မိုဟာမက္ (အစၥလာမ္) ထက္ (၁၁၇၀) ႏွစ္ေစာၿပီး ေမြးခဲ့သည္။

(ဂ) သာသနာ = အဆံုးအမ
- ပဋိယတၱိသာသနာ = စာသင္၊ ေဟာေျပာ၊ ေဆြးေႏြး
- ပဋိပတၱိသာသနာ = စာအသိ၊ အေျပာအသိကို ခႏၶာကိုယ္တြင္း ႐ႈမွတ္
- ပဋိေ၀ဓသာသနာ = ခႏၶာတြင္း ႐ႈမွတ္က်င့္လို႔ မဂ္၊ ဖိုလ္၊ နိဗၺာန္ အက်ဳိးရ

ရယ္ဖြယ္ ၁၀ ပါး

ဆယ္ပါးရယ္ဖြယ္ မွတ္ေၾကာင္းသြယ္ပိမ့္၊

၁။ ဥာဏ္က်ယ္ပါလွ်က္ ပြဲလယ္ခ်က္၀ယ္ ႏႈတ္ထြက္ယြင္ပါး ဖြင့္ဆုိမွားအံ့။
၂။ ခစားသူမွာ သူလိုရာသုိ႔ လုိက္နာရလွ်က္ မာနတက္အ့့ံ။
၃။လကၡဏာမဲ့ ခ်ိဳ႕တဲ့ဥစၥာ ဆင္းရဲစြာလွ်က္ ကာမဂုဏ္မႈ အာရုံျပဳအံ့။
၄။ ႃမီထူထပ္ပြါး ဥစၥာမ်ားလွ်က္ မုိက္အားဖုံးလႊမ္း မေပးကမ္းပဲ ဒါနနဲအံ့။
၅။ျငိမ္းခ်မ္းသာယာ ေနရပါလွ်က္ သူ႔မွာမီွေန ခစားေလအ့ံ။
၆။သားေရေလ်ာ့ပါး အုိလွည့္ျငားလွွ်က္ တရားမဂ္ဖုိ မမွီခုိအံ့။
၇။ရန္ျဖိဳဖယ္လွစ္ ျပည့္ရွင္ျဖစ္လွ်က္ မူညစ္ဆုိးႏြမ္း မူးမတ္သြမ္းႏွင့္
ခ်စ္ကြ်မ္း၀င္၀င္ ေရးတုိင္ပင္အ့ံ။
၈။သန္႔စင္ႏြယ္ဓာတ္ မ်ိဳးရုိးျမတ္လွ်က္ အတတ္မသင္ နား၀င္မကြ်မ္း
ေလာ္လီသြမး္အံ့။
၉။မႏြမ္းဂုဏ္အင္ ေယာက္်ားစင္လွ်က္ ခ်စ္ခင္စုိးပုိင္ မယားနုိင္အံ့။
၁၀။သုံးဆုိင္ေဗဒင္ ကုန္စင္ေျမာက္ျမား ထုံးႏွယ္ထြားသည့္
ပုဏၰားျဖစ္လွ်က္ အက်င့္ပ်က္အံ့။

ကန္႔ကြက္ျခားနား ဤ(၁၀)ပါးကုိ အမွားလူတြင္ ရယ္ဘြယ္ထင္သည္
သည့္ျပင္ရယ္ေဆး ရမည္ေ၀း။

၀န္ခံခ်က္။ ေရးသည့္စာဆုိ မသိပါ၊ ယဥ္ေက်းမႈ ပေဒသာမွတ္တမ္းမွ
ဗဟုသုတျဖစ္ဖြယ္ ကူးယူတင္ျပပါသည္။
                                                          အလင္းသစ္မွ

ပဌာန္း (၂၄) ပစၥည္း၏ အဓိပါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္

ဘာပဲလုပ္လုပ္ကိုယ့္အတြက္ကအရင္ရတာပါ..သူမ်ားအတြက္ကိုကလုပ္တယ္ဆိုေပမယ့္လည္း ကိုယ္ကစိတ္ခ်မ္းသာမွဳရတာ ကိုယ္အရင္ရတာပါ

ေဟတုပစၥေယာ - အကုသိုလ္ကင္း၍ ကုသုိလ္နွင့္ ယွဥ္တြဲရပါေစသား။
အာရမၼဏပစၥေယာ - မ်က္စိႏွင့္နားသည္ နိဗၺာန္သို့မ်က္ေမွာက္ျပဴရပါေစသား။
အဓိပတိပစၥေယာ - ရုပ္၊ နာမ္နွစ္ပါးတို့ကို ေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းနိုင္ရပါေစသား။
အနႏၲရပစၥေယာ - မ်ားစြာေသာ ကုသိုလ္တရားတို့ကို မ်က္ေမွာက္ျပဴရပါေစသား။
သမနႏၲရပစၥေယာ - ရုပ္ႏွင့္နာမ္ အတူရွိေသာတရားတို့ကို မ်က္ေမွာက္ျပဴရပါေစသား။

ပုညႀကိယာ၀တၳဳ ၁၀-ပါး

(၁) ဒါနဆိုတာ-မိမိကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းဥစၥာမ်ားကို လွဴဒါန္းတာ။
* ပစၥည္းဥစၥာ၊ အျဖာျဖာ၊ လွဴတာ ဒါနမည္။

(၂) သီလဆိုတာ-၅-ပါး၊ ဂ-ပါး၊ ၉-ပါးသီလ စသည္တို႔ျဖင့္ ကို္ယ္ႏွင့္ႏႈတ္တို႔ကို လံုျခံဳေအာင္ ေစာင့္စည္းတာ။
* ကိုယ္ႏႈတ္ႏွစ္ျဖာ၊ ေစာင့္စည္းတာ၊ မွန္စြာ သီလမည္။

(၃) ဘာ၀နာ-ဆိုတာ ဥပါဒါနကၡႏၶာ ၅-ပါး စသည္တို႔ကို စိတ္ျဖင့္ ပြားမ်ားအားထုတ္တာ။
* စိတ္ျဖင့္ပြားတာ ဘာ၀နာ၊ မွန္စြာ မည္ေပသည္။

(၄) အပစာယန-ဆိုတာ ဘုရား တရား သံဃာ ဆရာ မိဘ အသက္-ဂုဏ္သိကၡာႀကီးမားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္တို႔ကို အရိုအေသျပဳတာ
* ရိုေသျပဳတာ၊ အပစာ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။

(၅) ေ၀ယ်၀စၥ-ဆိုတာ ရတနာသံုးပါး၊ ဆရာမိဘမ်ား၊ ဂုဏ္သိကၡာႀကီးမားေသာ ပု၈ၢိဳလ္တို႔၏ ၀တ္ႀကီး၀တ္ငယ္တို႔ကို ျပဳလုပ္ေပးတာ။
* ႀကီးငယ္အမႈ၊ ျပဳလုပ္ေပးတာ၊ ေ၀(ယ်ာ)၀စၥာ၊ မွန္စြာမည္ေပသည္။

ေလာကီ ေလာကုတၱရာ ဥာဏ္စဥ္ (၁၆)ပါး

၁။ နာမရူပ ပရိေစၦဒဥာဏ္ = ဤကား နာမ္ ၊ ဤကား ရုပ္ဟု ခြဲျခားသိေသာဥာဏ္။
၂။ ပစၥယပရိဂၢဟဥာဏ္ = နာမ္ ျဖစ္ေပၚျခင္း အေၾကာင္း တရား ၊ ရုပ္ ျဖစ္ေပၚျခင္း အေၾကာင္း တရားတို႕ကို သိမ္းက်ံဴးစုစည္း သိျမင္ႏိုင္ေသာဥာဏ္။
၃။ သမၼသနဥာဏ္ = ရုပ္သေဘာ နာမ္သေဘာတို႕ကို ေလ႕လာသံုးသပ္ေသာဥာဏ္။
၄။ ဥဒယဗၺဥာဏ္ = ရုပ္နာမ္ အျဖစ္အပ်က္တို႕ကို သိျမင္ေသာဥာဏ္။
၅။ ဘဂၤဥာဏ္ = ရုပ္ ၊ နာမ္တို႕၏ (အျဖစ္ကို မမီလိုက္ဘဲ) အပ်က္ကိုသာ မီလိုက္သိျမင္လိုက္ေသာ ဥာဏ္။
၆။ ဘယဥာဏ္ = ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးတို႕၏ အျဖစ္အပ်က္ကို ေဘး ဟူ၍ ရႈျမင္ေသာဥာဏ္။
၇။ အာဒီန၀ဥာဏ္ = ထိုေဘးကို အျဖစ္ ဟူ၍ ရႈျမင္ေသာဥာဏ္။
၈။ နိဗၺိႏၵဥာဏ္ = ရုပ္နာမ္ႏွစ္ပါးတို႕၏ အျဖစ္အပ်က္ေတြအေပၚ ျငီးေငြ႕လာေသာ ဥာဏ္ ၊ မလိုခ်င္ မတြယ္တာ ျဖစ္လာေသာ ဥာဏ္။ မုန္းလာေသာဥာဏ္။
၉။ မုစၥိတုကမ်တာဥာဏ္ = ျဖစ္ပ်က္ ဒုကၡသစၥာၾကီးမွ လြတ္ေျမာက္လိုေသာဥာဏ္။
၁၀။ ပဋိသခၤါဥာဏ္ = ထိုဒုကၡတို႕မွ လြတ္ေျမာက္ရာ လြတ္ေျမာက္ေၾကာင္းကို ဆင္ျခင္ေသာဥာဏ္။
၁၁။ သခၤါရုေပကၡာဥာဏ္ = သခၤါရတရားေတြခ်ည္း (အျဖစ္အပ်က္ေတြခ်ည္း) ရႈျမင္ေနေသာဥာဏ္။
၁၂။ အႏုေလာမဥာဏ္ = မဂ္ ဖိုလ္ နိဗၺာန္အား ရဖို႕ အေလ်ာ္ျဖစ္ေသာဥာဏ္။
၁၃။ ေဂါၾတဘူဥာဏ္ = ပုထုဇဥ္ အႏြယ္ကိုျဖတ္၍ အရိယာအႏြယ္ကို ျဖစ္ေစတက္ေသာဥာဏ္။
၁၄။ မဂ္ဥာဏ္ = နိဗၺာန္ကို ျမင္ေသာဥာဏ္။
၁၅။ ဖိုလ္ဥာဏ္ = နိဗၺာန္ကိုပင္ ျမင္ေသာဥာဏ္။
၁၆။ ပစၥေ၀ကၡဏာဥာဏ္ = ရခဲ႕ျပီး တရားတို႕ကို ျပန္လည္ဆင္ျခင္ေသာဥာဏ္။
ဟူ၍ ဥာဏ္စဥ္ (၁၆)ပါးရွိ၏ ။ ေလာကီ – ေလာကုတၱရာ ေရာေန၏။

ယေန့ၿပဳ

ယေန႔ျပဳဖြယ္ ၊ ၾကီးငယ္ကိစၥ
ဟူသမွ်ကို ၊ ယေန႔ပင္လွ်င္
အားသစ္ဆင္လႈိင္း ၊ ေစာင့္ဆိုင္းမေန
ျပဳအပ္ေပ၏။။
မေသြနိစၥ ၊ ေသရမည့္ရက္၏
ခ်ိန္းအဆက္ကို ၊ စစ္တြက္ေသခ်ာ
မသိရဘူး။။
ဇာတိိတရား ၊ ရလာျငားက
မမွားဧကန္ ၊ ေသရမွန္လိမ့္
မေသရန္ေရး ၊ ဥစၥာေပးလည္း
ရေရးမျမင္။။
ဆင္ျမင္းဗိုလ္ပါ ၊ ညီညာရံုးစု
တြန္းလွန္ျပဳလည္း ၊ ရမူမျမင္
မရဏရွင္၏ ၊ ေခၚငင္သြားရာ
လုိက္ရရွာသည္။။
သူငါလူစု ၊ သန္ေ၀ရႈ၍
ယေန႔ျပဳဖြယ္ ၊ ၾကီးငယ္ကိစၥ
ဟူသမွ်ကို ၊ ယေန႔ပင္လွ်င္
အားသစ္ဆင္လႈိင္း ၊ ေစာင့္ဆိုင္းမေန
ျပဳအပ္ေပသည္။
ဗုဒၶေဟာၾကား ၊ ျမတ္တရားတည္း။။


အရွင္ပညာသီရိ ၊ မဂၤလာမ႑ိဳင္ေက်ာင္းတုိက္။။

သံေဝဂ(၈)ပါး

၁။ ႏုနယ္ရုပ္ဆင္း၊ ပ်ိဳျမစ္ျခင္းကား၊ အိုမင္း ေနာက္ဆံုးရွိ္ေခ်၏တကား။

၂။ ဥစၥာဆင္ျမင္း၊ ေပါမ်ားျခင္းကား၊ ယိုယြင္းေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၃။ ခ်စ္ခင္ေပါင္းသင္း၊ ဆက္ဆံျခင္းကား၊ ေကြကြင္းေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၄။ ၀ိညာဥ္တင္းလင္း၊ သက္ရွည္ျခင္းကား၊ ေသမင္းေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၅။ တက္ၾကြားၾကြၾကြ၊ ျမင့္လြန္းကလည္း၊ ေလွ်ာက်ေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၆။ ခင္မင္ခယ၊ ခ်စ္လြန္းကလည္း၊ ေသာကေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၇။ ပြဲလယ္ျပင္ပ၊ ခ်ီးမြမ္းၾကလည္း၊ ရႈတ္ခ်ေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

၈။ ၾကည္သာရႊင္ပ်၊ ခ်မ္းသာၾကလည္း၊ ဒုကၡေနာက္ဆံုး ရွိေခ်၏တကား။

မီး (၁၁) ပါး

သတၱ၀ါတို႔ကို ေလာာင္ကၽြမ္းပ်က္စီး ဆင္းရဲေစတတ္ေသာ တရား (၁၁) ပါး
(၁) ရာဂမီး (ေလာဘမီး) – တပ္ႏွစ္သက္ရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၂) ေဒါသမီး – အမ်က္ထြက္၊ စိတ္ဆိုးရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၃) ေမာဟမီး – အဟုတ္အမွန္ကို မျမင္မသိရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၄) ဇာတိမီး – ပဋိသေႏၶေနရမႈ၊ ဘ၀အသစ္၌ ျဖစ္ရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၅) ဇရာမီး – အိုမင္းရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၆) မရဏမီး – ေသပ်က္ရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၇) ေသာကမီး – စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၈) ပရိေဒ၀မီး – ငိုေႂကြးရသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၉) ဒုကၡမီး – ဒုကၡဆင္းရဲေၾကာင့္ မသာယာသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၁၀) ေဒါမနႆမီး – စိတ္ကိုမွီ၍ မသာယာသျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။
(၁၁) ဥပါယာသမီး – ျပင္းစြာပူပန္မႈ၊ ဆို႔တက္ေမ့ေျမာသြားမႈမ်ား ျဖစ္သျဖင့္ ပူေလာင္ျခင္း။

ေက်ာင္းလွဴအက်ိဳး(၇)မ်ိဳး

(၁) နတ္ႏွင့္လူနယ္၊သေႏၶတြယ္၍၊

(၂) စိတ္၀ယ္ေတာင့္တ၊ ေဆာက္အံု၏၊

(၃) မထၾကက္သီးကိုယ္လည္းမလွဳပ္၊ ေၾကာက္႐ုပ္မထင္၊ ထိပ္လန္ ့စင္၏၊

(၄) ျခေသၤ့-သစ္-က်ား၊ သားရဲမ်ားႏွင့္ ဖမ္းစားကလူ၊ ႏွိပ္စက္မူသား ေတာသူ-ဘုတ္-ၿပိတ္၊ အဆိပ္ထန္ျပင္း ေႁမြႏွင့္ကင္းကအဆင္းေဖာက္ျပန္၊ ကုမၻဏ္-ရကၡိဳသ္၊ နတ္မိုက္ရန္ေပါင္း ေဘးလြတ္ေ႐ွာင္း၏၊

(၅) မေကာင္းအိပ္မက္၊ မျမင္မက္ဘူး၊

(၆)ထင္လ်က္သတိ၊ ၿမဲခိုင္ဘိ၍၊ ၀ိပရိဏံ၊ ေဖာက္ျပန္စိတ္ရင္း၊ ႐ူးသြတ္ျခင္းမွ၊ ႐ွင္း႐ွင္းလြတ္ေ႐ွာင္း၊ က်ိဳးဆက္ေကာင္း၏၊

(၇) ေနာက္ေႏွာင္းဘ၀၊ ပစၦိမ၀ယ္၊ဂုဏကဲပို၊ အရဟတၱဖိုလ္ဟု၊ ထိုထိုေက်းဇူး၊လြန္ျပန္ ့ျပဴးသည္၊ ေဆာက္ဦးလႉက်ိဳး ခုႏွစ္တည္း။

(မင္းကြန္းတိပိဋက)

ဖ်က္စု နွစ္ဆယ္

၁။ ေစတီမွန္းထား၊ ၿမတ္ဘုရား၊ တည္ထားေကာင္းလ်က္၊ ေညာင္ပင္ဖ်က္သည္။
   ၂။ ၿမစ္မေရနက္၊ ေသာင္ၿပင္ဖ်က္သည္။
   ၃။ မင္းေကာင္းပါလ်က္၊ မင္းေၿမွာင္ဖ်က္သည္၊
   ၄။ လက္စံုစား၊ မယားေကာင္လ်က္၊ အေၿမွာင္ဖ်က္သည္။
   ၅။ ေမာင္းသြင္းခူနင္း၊ ေရလွ်င္သြင္း၊ ပ်ိဳးခင္းေကာင္းလ်က္၊ ေၿမွာင္ေတာင္ဖ်က္သည္။
   ၆။ လက္ဆက္တံကူ၊ ေလွမူခိုင္လ်က္၊ စီးပိုးဖ်က္သည္။
   ၇။ လက္တီးၾကမ္းၿပင္၊ ဆင္ဝင္ေကာင္းလ်က္၊ ဝဲလင္းဖ်က္သည္။
   ၈။ ကၠ ုတၳိယမူ၊ ရူပါေကာင္းလ်က္၊ ဆံထံုးဖ်က္သည္။
   ၉။ ဓမၼသတ္တရား၊ ရွိပါၿငားလည္း၊ တိမ္းပါးငဲ့ကြက္၊ လက္ေဆာင္ဖ်က္သည္၊
၁၀။  ရဟန္းတရား၊ က်င့္ပါမ်ားလ်က္၊ အစားဖ်က္သည္။
၁၁။ သီလငါးပါး၊ က်င့္သူအားကို၊ စီးပြားမရက္၊ ေလာဘဖ်က္သည္။

နိဗၺာန္၏ ဂုဏ္ပုဒ္မ်ား

၁။ မာန္မယစ္ရာ နိဗၺာန္။ (မဒနိမၼဒေနာ)
၂။ တဏွာမြတ္သိပ္ျခင္းကို ပယ္ေျဖာက္ရာ နိဗၺာန္။ (ပိပါသ၀ိနေယာ)
၃။ ကာမဂုဏ္ အာလယကို အႂကြင္းမဲ့ခြာရာ နိဗၺာန္။ (အာလယသမုဂၣါေဋာ)
၄။ ၀ဋ္သံုးပါးမွ ကင္းျပတ္ရာ နိဗၺာန္။ (၀႗ဳပေစၦေဒါ)
၅။ တဏွာကုန္ၿငိမ္းရာ နိဗၺာန္။ (တဏွာကၡေယာ)
၆။ ရာဂကင္းလြတ္ရာ နိဗၺာန္။ (၀ိရာေဂါ)
၇။ တဏွာ၏ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္။ (နိေယာေဓာ)
၈။ အျမဲခိုင္ခန္႔ေသာ နိဗၺာန္။ (ဓု၀ံ)
၉။ အိုျခင္းမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (အဇရံ)
၁၀။ သံသရာခ်ဲ႕တတ္ေသာ တရားမရွိေသာ နိဗၺာန္။ (နိပၸပဥၥံ)
၁၁။ မေဖာက္မျပန္ မွန္ကန္ေသာ နိဗၺာန္။ (သစၥံ)
၁၂။ သံသရာ၏ ဟိုမွာဘက္ကမ္းျဖစ္ေသာ နိဗၺာန္။ (ပါရံ)

သရဏဂုံတည္ၿခင္း အက်ဳိး

ဘုရား တရား သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို ယုံၾကည္ဆည္းကပ္ၿခင္းသည္ သရဏဂုံတည္ၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္ ။
သရဏဂုံတည္ၿခင္း အက်ဳိး (၅) မ်ဳိးရွိပါတယ္

(၁) ဘယ - ေဘးရန္ကင္းရွင္း ေစပါသည္ ။
(၂) သႏၱာသ - ေၾကာက္ရြံမႈ ပူေလာင္မႈ မွန္သမွ်ကုိ ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္ ။
(၃) ဒုကၡ - ကိုယ္ဆင္းရဲၿခင္း စိတ္ဆင္းရဲၿခင္းကုိလည္း ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္ ။
(၄) ဒုဂတိ - အပါယ္ေလးဘုံ က်ေရာက္မည္႔ ေဘးကိုလည္း ပယ္ေပ်ာက္ေစပါသည္ ။
(၅) ပရိကိေလသ - မိမိစိတ္၏ ညစ္ႏြမ္းမႈ မွန္သမွ်ေတြကိုလည္း ပယ္ေပ်ာက္ေစပါသည္ ။


သရဏဂုံ ေဆာက္တည္ရၿခင္းအေၾကာင္း ကေတာ႔ ေလးမ်ဳိးရွိပါတယ္

(၁) မိမိကုိယ္တုိင္ ယုံၾကည္မႈ မရွိပဲ အမ်ဳိး အမွတ္ၿဖင္႔ ကုိးကြယ္ၿခင္္းဟာ သရဏဂုံမေၿမာက္ပါ ။
(၂) ေဘးအႏၱရာယ္ကို ေၾကာက္ေသာအားၿဖင္႔ ကိုးကြယ္ၿခင္းဟာ သရဏဂုံမေၿမာက္ပါ ။
(၃) လာဘ္ လာဘ ကုိုေမွ်ာ္ကုိးၿပီး ကုိးကြယ္ၿခင္းဟာလည္း သရဏဂုံမေၿမာက္ပါ ။
(၄) ၿမတ္ေသာအလွဴကုိခံေတာ္မူထုိက္ေသာအားၿဖင္႔ ကိုးကြယ္ၿခင္းဟာ သရဏဂုံေၿမာက္ပါတယ္။

ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ အေၾကာင္း အက်ိဳး(၁၁)ပါး

၁။ အ၀ိဇၨာပစၥယာ သခၤ ါရာ - မသိမႈေၾကာင့္ ျပဳျပင္စီမံမႈ ျဖစ္ရျခင္း။
၂။ သခၤ ါရပစၥယာ ၀ိညာဏံ - ျပဳျပင္ စီမံမႈေၾကာင့္ အမိ၀မ္း၌ ၀ိညာဏ္ တြယ္ရျခင္း။
၃။ ၀ိညာဏပစၥယာ နာမရူပံ - ၀ိညာဏ္တြယ္ျခင္းေၾကာင့္ နာရုပ္ သတၱ၀ါ ျဖစ္ေပၚျခင္း။
၄။ နာမရူပပစၥယာ သဠာယတနံ - နာမ္ရုပ္သတၱ၀ါ ျဖစ္ေပၚျခင္းေၾကာင့္ ဒြါရေျခာက္ေပါက္ ျဖစ္ေပၚျခင္း။
၅။ သဠာယတနပစၥယာ ဖေႆာ - ဒြါရေျခာက္ေပါက္ ျဖစ္ေပၚျခင္းေၾကာင့္ အာရံုကို ထိခိုက္မိျခင္း။
၆။ ဖႆပစၥယာ ေ၀ဒနာ - အာရံုထိခိုက္ျခင္းေၾကာင့္ ေကာင္း၊ မေကာင္း ခံစားျခင္း။
၇။ ေ၀ဒနာပစၥယာ တဏွာ - ေကာင္း၊ မေကာင္း ခံစားျခင္းေၾကာင့္ ခံစားလိုစိတ္ ျဖစ္ေပၚျခင္း။
၈။ တဏွာပစၥယာ ဥပါဒါနံ - ခံစားလိုေသာ စိတ္ေၾကာင့္ စြဲစြဲလမ္းလမ္း ျဖစ္ရျခင္း။
၉။ ဥပါဒါနပစၥေယာ ဘေ၀ါ - စြဲစြဲလမ္းလမ္း ျဖစ္ရျခင္းေၾကာင့္ ဘ၀ကို ဆုေတာင္းျခင္း။
၁၀။ ဘ၀ပစၥယာ ဇာတိ - ဘ၀ကို ဆုေတာင္းေသာေၾကာင့္ အမိ၀မ္း၌ ပဋိသေႏၶ ေနရျခင္း။
၁၁။ ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏံ - ပဋိသေႏၶ ေနရျခင္းေၾကာင့္ အိုနာေသ ျဖစ္ရျခင္း။
(မွတ္ခ်က္) အရွင္ညာဏဒီပ(ဓမၼရတနာ)မွကူးယူထားပါသည္။

မိတ္ ေဆြ

မိတ္ေဆြ ...
ေနဘယ္အခ်ိန္၀င္လဲသိလား ?
ညေနေစာင္းရင ္၀င္တယ္
ေသခ်ာေျပာရ ရင္ေပါ.
ေနဟာစထြက္ လာ ကတည္း က ...
၀င္ဖို.ထြက္လာတာပါ ။

မိတ္ေဆြ ...
လူေကာဘယ္အခ်ိန္ ေသမလဲ ?
အသက္ျကီးလာတာနဲ. အမွ်
ေသဖို.နီးကပ္လာျပီေလ ။
ေသခ်ာတဲ.ေနာက္အေျဖက
လူရယ္လို. စေမြးလာကတည္းက
ေသဖို.ေမြးဖြား လာတာပါပဲ ။

ဗုဒၶျမတ္စြာ မိန္.ျကားသည္မွာ
ဘံု ( ၃၁ ) ဘံု၀ယ္
လူ.ျပည္ လူဘံု က အေကာင္းဆံုး ပဲတဲ. ၊
လူ.ဘံု နဲ. ႏွိဳင္းလွ်င္
နတ္ဘံုက သုခစည္းစိမ္ခံစားရမွု ပိုသာပါတယ္ ။

ကိေလသာမီး (၁၀)ပါး

၁။ ေလာဘ = လိုခ်င္မႈ႕မီး။
၂။ ေဒါသ = စိတ္ဆိုးမႈ႕မီး။
၃။ ေမာဟ = မသိ မလိမၼာမႈ႕မီး။
၄။ မာန = မာနၾကီးမႈ႕မီး။
 ၅။ ဒိ႒ိ = အယူမွားမႈ႕မီး။
၆။ ဝိစိကိစၦာ= ဘုရား တရား သံဃာ ကံ-ကံ၏ အက်ိဳးမ်ား၌ ယံုမွားမႈ႕မီး။
၇။ ထိန = အိပ္ခ်င္အားၾကီး ထိုင္းမႈိင္းမႈ႕မီး။
၈။ ဥဒၶစၥ = ပ်ံ႕လြင့္မႈ႕ မတည္ၾကည္မႈ႕မီး။
၉။ အဟိရိက= အကုသိုလ္ ဒုစရိုက္မွ မရွက္မႈ႕မီး။
၁၀။ အေနာတၱပၸ= ဒုစရိုက္မွ မေၾကာက္မႈ႕မီး။
ဤကိေလသာ ဆယ္ပါး မီးပူၾကီး မ်ားသည္ ငါတို႔ ပုထုဇဥ္ မ်ား၏ သႏၱာန္၌ ေလာင္မွန္း မသိ ေလာင္ ကြ်မ္းလ်က္ ရွိရာ တစ္ခါ တစ္ခါ သိသိ သာသာ အျပင္း အထန္ ေလာင္ကြ်မ္း ကာမွ “ ဪ တယ္ပူတဲ့ မီးပါတကား” ဟု အထင္ အရွား သိၾကရ ေလသည္။

ဆရာေတာ္ ဘုရားၾကီး အရွင္ ဇနကာဘိဝံသ (ရတနာ့ ဂုဏ္ရည္ စာအုပ္မွ)

သီလ

( သီလ စင္ၾကယ္ျခင္း၏ ေကာင္းက်ိဳး)
သီလေခၚဆို၊ ကိုယ္က်င့္တရား၊ စင္ၾကယ္ျငားမူ
စီးပြားတိုးလ်က္၊ နာမည္တက္၍၊
ရြ႔ံရွက္ေၾကာက္ကင္း၊ ပဲြလယ္ခ်ဥ္း၏။
ေသျခင္းဆိုက္လတ္၊ သတိကပ္လ်က္၊
ေရာက္ရနတ္ဝယ္၊ ဤငါးသြယ္၊
ရဖြယ္ေကာင္းက်ိဳးတည္း။

ဗုဒၶ၏ အဆုံးအမႏွင္႔အညီ ေနထုိင္ၿခင္း

၁ ။ မည္သူ႔အေပၚတြင္ မဆုိ အရင္းအဖ်ား မခြဲၿခားဘဲ စိတ္ေကာင္း ႏွလုံးေကာင္း ထားပါ ။
၂ ။ ေကာင္းေသာ ဣဌာရုံႏွင္႔ ေတြ႔ေသာအခါ လြန္စြာ၀မ္းသာ အားရ ေသာမနႆ ေလာဘမၿဖစ္ပါႏွင္႔ ။
၃။ မေကာင္းေသာ အနိဌာရုံႏွင္႔ ေတြ႔ေသာအခါ၌လည္း ၀မ္းနည္းပက္လက္ မႏွစ္ သက္ေသာေဒါမနႆေဒါသမၿဖစ္ပါႏွင္႔ ။
၄ ။ မိမိပိုင္ မဟုတ္ေသာ ပစၥည္းဥစၥာမ်ားကုိ မတရား ပုိင္ဆုိင္လုိ႔သည္႔ မတရားရယူလုိသည္႔ေလာဘ မထြက္ပါႏွင္႔။ ေရာင္႔ရဲပါ ၊ တင္းတိမ္ပါ
၊ ဆင္းရဲသည္ကုိ ဂုဏ္ယူပါ ။ မတရားခ်မ္းသာတာကုိ ဂုဏ္မယူပါႏွင္႔ ။
၅ ။ သတၱ၀ါတုိ႔ကုိ မညွဥ္းဆဲပါႏွင္႔ ၊ မႏွိပ္စက္ပါႏွင္႔ ၊ကာယ အားၿဖင္႔ ၊ ႏွဳတ္အားၿဖင္႔ ၊စိတ္အားၿဖင္႔မညွဥ္းဆဲပါႏွင္႔။
၆ ။ သတၱ၀ါအားလုံး မိမိႏွင္႔ ထိေတြ႔သိရွိသူ ၊ မိမိႏွင္႔ ထိေတြ႔သိရွိၿခင္း မရွိသူ ၊ မိမိအား ခ်စ္ခင္လုိလားသူ ၊မိမိအား မုန္းတီးစက္ဆုပ္သူ ၊
မိမိအားခ်စ္လည္းမခ်စ္ ၊ မုန္းလည္းမမုန္း အလယ္အလတ္သေဘာရွိသူ အားလုံးအေပၚ သန္႔ရွင္းၾကည္လင္ေသာ

ေနာင္တ ၁၀-ပါး

ငယ္ခါကလွ်င္၊
မသင္ပညာ၊
ဥစၥာမစု၊
သူ႔ကိုခ်စ္ဖ်က္၊
သူ႔သက္သတ္စား၊
သူ႔မယား၌၊ ျပစ္မွားတံုဘိ၊
ပစၥည္းရွိလ်က္၊ စိုးစိမလွဴ၊
ေမြးျမဴမိဘ၊ မျပဳရႏွင့္၊
ဆံုးမ မနာ၊
ပညာရွိထံ၊ နည္းခံမမွတ္၊
အျမတ္မက်င့္၊
ဤဆယ္ဆင့္ကား၊
ႀကီးရင့္ဇရာ၊ အိုေသာခါလွ်င္၊
ပူဆာေနာင္တ၊ ရတတ္စြတည့္။

(မဃေဒ၀လကၤာသစ္ ပိုဒ္ ၃၂၁-တတိယပိုင္း၊ ပုေတၱာ၀ါဒခန္း)

ႀကီးရင့္ဇရာ၊ အိုေသာခါတြင္၊ ပူဆာေနာင္တ၊ ရတတ္စြ-လို႔ ဆိုတဲ့အတိုင္း အသက္အရြယ္ ႀကီးရင့္လို႔ အုိမင္းျပီ ဆိုတဲ့အခါမွာ ေနာင္တ ရတတ္တဲ့တရား၊ ငါငယ္ငယ္တုန္းက မလုပ္ခဲ့မိတာ မွားေလစြလို႔ ပူပန္ရတတ္တဲ့ တရား ၁၀-မ်ိဳး ရွိပါတယ္။

မွတ္သားလိုက္နာ ( ၃၈ ) ၿဖာ မဂၤလာတရားေတာ္

၁။ အေသ၀နာစ ဗာလာနံ = လူမိုက္တို႕ကို မဆည္းကပ္ျခင္း။
၂။ ပ႑ိတာနဥၥ ေသ၀နာ = ပညာ႐ွိတို႕ကို ဆည္းကပ္ျခင္း။
၃။ ပူဇာစ ပူဇေနယ်ာနံ = ပူေဇာ္ထုိက္သူတို႕အား ပူေဇာ္ျခင္း။
၄။ ပတိ႐ူပေဒသ ၀ါေသာစ =သင့္တင့္ေသာအရပ္၌ ေနထုိင္ျခင္း။
၅။ ပုေဗၺစ ကတပုညတာ = ျပဳခဲ့ေသာ ေကာင္းမႈ ႐ွိေသာသူျဖစ္ျခင္း။
၆။ အတၱသမာပဏီဓိ = မိမိကိုယ္ကို ေကာင္းစြာ ေဆာက္တည္ျခင္း။
၇။ ဗာဟုႆစၥ = အၾကားအျမင္မ်ားေသာ သူ၏ အျဖစ္ ျဖစ္ျခင္း။
၈။ သိပၸ = လက္မႈပညာ အစ႐ိွေသာ အျပစ္မ႐ွိေသာ အတတ္တုိ႕ကို တတ္ျခင္း။
၉။ ၀ိနေယာစ သုသိကိၡေတာ = ေကာင္းစြာသင္အပ္ေသာ ၀ိနည္းတရား ႐ွိျခင္း။
၁၀။ သုဘာသိတ၀ါစာ = ေကာင္းစြာဆိုျခင္း။
၁၁။ မာတာပိတု ဥပ႒ာန = အမိအဘတို႕ကို ေကာင္းစြာ လုပ္ေကၽြးျခင္း။
၁၂။ ပုတၱဒါရႆသဂၤဟ = သားမယားတို႕အား သၿဂၤဳ ိဟ္ေထာက္ပံ့ျခင္း။
၁၃။ အနာကုလ ကမၼႏၱာ = အေႏွာင့္အယွက္မ႐ွိေသာ အမႈတို႕ကိုသာ ျပဳျခင္း။
၁၄။ ဒါနဥၥ = အလွဴေပးျခင္း။

သူေတာ္ေကာင္းတရား ၁၀-ပါး-

သူေတာ္ေကာင္းတို႔ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈ ျပဳက်င့္ရာျဖစ္ေသာ
ပုညႀကိယာ ၀တၳဳ ၁၀-ပါး

၁။ ဒါန၊ စြန္႔ၾကဲ ေပးကမ္း လွဴဒါန္းျခင္း။
၂။ သီလ၊ ကိုယ္က်င့္သီလ ေကာင္းေအာင္ ေစာင့္ထိန္းျခင္း။
၃။ ဘာ၀နာ၊ ကမၼ႒ာန္းတရားအားထုတ္ျခင္း။
၄။ အပစာယန၊ ႐ိုေသထိုက္သူတို႔ကို ႐ိုေသျခင္း။
၅။ ေ၀ယ်ာ၀စၥ၊ ကုသိုလ္ေရးတို႔၌ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္း။
၆။ ပတၱိဒါန၊ မိမိျပဳလုပ္ေသာကုသိုလ္ကို သူတစ္ပါးအား အမွ်ေပးေ၀ျခင္း။
၇။ ပတၱာႏုေမာဒနာ၊ သူတစ္ပါး ျပဳလုပ္ေသာကုသိုလ္ကို ၀မ္းေျမာက္ျခင္း။
၈။ ဓမၼႆ၀န၊ သူေတာ္ေကာင္းတရား နာၾကားျခင္း။
၉။ ဓမၼေဒသနာ၊ လာဘ္ကိုမငဲ့ကြက္ဘဲ သူေတာ္ေကာင္းတရား ေဟာၾကားျခင္း။
၁၀။ ဒိ႒ိဇုကမၼ၊ အယူကို ေျဖာင့္မတ္ မွန္ကန္စြာယူျခင္း။

ပုညႀကိယာ၀တၳဳ ၁၀-ပါး

ပါရမီ (၁၀)ပါး

၁။ ဒါန = ေပးလွဴျခင္း ။

၂။ သီလ = ကိုယ္ႏႈတ္ေစာင့္ထိန္းျခင္း ။

၃။ ေနကၡမၼ = ကိေလသာေတာမွထြက္ျခင္း ။

၄။ ပညာ = အေၾကာင္းအက်ဳိး ဆင္ျခင္ထိုးထြင္းသိျခင္း ။

၅။ ၀ီရိယ = အားစိုက္ႀကိဳးစား လံု႔လရွိျခင္း ။

၆။ ခႏၲီ = သည္းခံျခင္း ။

၇။ သစၥာ = ေျဖာင့္မတ္/မွန္ကန္ျခင္း ။

၈။ အဓိ႒ာန္ = အဓိ႒ာန္တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ျပတ္သားေသာဆႏၵ ။

၉။ ေမတၱာ = စင္ၾကယ္ေသာခ်စ္ျခင္း ။

၁၀။ ဥေပကၡာ = လစ္လ်ဴ႐ႈျခင္း/အသင့္အားျဖင့္ ။

သရဏဂုံတည္ၿခင္း အက်ဳိး

ဘုရား တရား သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို ယုံၾကည္ဆည္းကပ္ၿခင္းသည္ သရဏဂုံတည္ၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္ ။

သရဏဂုံတည္ၿခင္း အက်ဳိး (၅) မ်ဳိးရွိပါတယ္

(၁) ဘယ - ေဘးရန္ကင္းရွင္း ေစပါသည္ ။

(၂) သႏၱာသ - ေၾကာက္ရြံမႈ ပူေလာင္မႈ မွန္သမွ်ကုိ ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္ ။

(၃) ဒုကၡ - ကိုယ္ဆင္းရဲၿခင္း စိတ္ဆင္းရဲၿခင္းကုိလည္း ေပ်ာက္ကင္းေစပါသည္ ။

(၄) ဒုဂတိ - အပါယ္ေလးဘုံ က်ေရာက္မည္႔ ေဘးကိုလည္း ပယ္ေပ်ာက္ေစပါသည္ ။

(၅) ပရိကိေလသ - မိမိစိတ္၏ ညစ္ႏြမ္းမႈ မွန္သမွ်ေတြကိုလည္း ပယ္ေပ်ာက္ေစပါသည္ ။

သရဏဂုံ ေဆာက္တည္ရၿခင္းအေၾကာင္း ကေတာ႔ ေလးမ်ဳိးရွိပါတယ္

(၁) မိမိကုိယ္တုိင္ ယုံၾကည္မႈ မရွိပဲ အမ်ဳိး အမွတ္ၿဖင္႔ ကုိးကြယ္ၿခင္္းဟာ သရဏဂုံမေၿမာက္ပါ ။

(၂) ေဘးအႏၱရာယ္ကို ေၾကာက္ေသာအားၿဖင္႔ ကိုးကြယ္ၿခင္းဟာ သရဏဂုံမေၿမာက္ပါ ။

(၃) လာဘ္ လာဘ ကုိုေမွ်ာ္ကုိးၿပီး ကုိးကြယ္ၿခင္းဟာလည္း သရဏဂုံမေၿမာက္ပါ ။

(၄) ၿမတ္ေသာအလွဴကုိခံေတာ္မူထုိက္ေသာအားၿဖင္႔ ကိုးကြယ္ၿခင္းဟာ သရဏဂုံေၿမာက္ပါတယ္ ။

အေပၚက ေရးသားထားတဲ႔ သရဏဂုံေဆာက္တည္ရၿခင္းအေၾကာင္း ေလးမ်ဳိးထဲက မိမိတုိ႔ ဘယ္ကုိးကြယ္မႈထဲမွာ ပါတယ္ဆုိတာကုိ္ ဆင္ၿခင္ႏူိင္ေအာင္ ေရးသားေဖာ္ၿပလုိက္ပါတယ္ခင္ဗ်ာ..မွန္က

ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ (၉)ပါး

(၁) အရဟံ

(က) အရဟံ = လူနတ္ ျဗဟၼာတို႔၏ ပူေဇာ္အထူးကို ခံထိုက္ျခင္း။

(ခ) အရ ဟံ = ကိေလသာရန္သူတို႔ကို ပယ္သတ္ေတာ္မူၿပီးျဖစ္ျခင္း။

(ဂ) အ ရဟံ = ဆိတ္ကြယ္ရာ၌ပင္ မေကာင္းမႈ မျပဳျခင္း။

(၂) သမၼာသမၺဳဒၶ = အလံုးစံုေသာတရားတို႔ကို ဆရာမရွိပါဘဲ ပါရမီစြမ္းအားျဖင့္သိျခင္း။

(၃) ၀ိဇၨာစရဏသမၸႏၷ = အသိဥာဏ္ (၀ိဇၨာ)၊ အက်င့္တရား (စရဏ) တို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုုျခင္း။

(၄) သုဂတ = ေကာင္းျမတ္ေသာစကား (သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာ) ကိုသာေျပာျခင္း (ေကာင္းေသာလာျခင္း သြားျခင္း)

(၅) ေလာက၀ိဒူ = ေလာကႀကီးသံုးပါးကို သိျခင္း။ (သတၱ၊ ၾသကာသ၊ သခၤါရ)
(၆) အႏုတၱေရာပုရိသ = ႐ိိုင္းစိုင္းေသာ တိရိစာၦန္၊ လူ၊ နတ္တို႔ကို ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႔ေအာင္ ဆံုးမျခင္း။

(၇) သတၴာေဒ၀ မႏုႆာနံ = လူ နတ္ ျဗဟၼာ သတၱ၀ါ အားလံုးတို႔၏ ဆရာျဖစ္ျခင္း။

(၈) ဗုဒၶ = အမွန္ (သစၥာ) တရားေလးပါးကို သိျခင္း၊ ေဟာၾကားျပသျခင္း။

(၉) ဘဂ၀ါ = ဘုန္းေတာ္ (၆) ပါးႏွင့္ျပည့္စံုုျခင္း။

တရားဂုဏ္ေတာ္ (၆)ပါး

(၁) ေဟာ = ဘုရားကိုယ္တိုင္ေဟာျခင္း။

(၂)ကိုယ္ = က်င့္ၾကံသူအတြက္ မ်က္ေမွာက္ဘ၀၌ပင္ ကိုယ္တိုင္႐ႈျမင္ႏိုင္ျခင္း။

(၃) ဆိုင္း = ႐ႈပြားသူအတြက္ မဂ္ၿပီးလွ်င္ ဖိုလ္အခ်ိန္မဆိုင္းဘဲျဖစ္ျခင္း။

(၄) ဖိတ္ = တရားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ ဖိတ္ေခၚရဲျခင္း။

(၅) ကပ္ = မိမိသႏၲာန္၌ အစဥ္ကပ္၍ ေဆာင္ထားသင့္ျခင္း။

(၆) လက္ = မဂ္၊ ဖိုလ္၊ နိဗၺာန္ ဓမၼရသကိုလက္ေတြ႕ခံစားႏိုင္ျခင္း။

သံဃာဂုဏ္ေတာ္ (၉)ပါး

(၁) ေကာင္း = ေကာင္းေသာအက်င့္ရွိျခင္း။

(၂) ေျဖာင့္ = ေျဖာင့္မတ္စြာက်င့္ၾကံျခင္း။

(၃) နိဗ္ = နိဗၺာန္ေရာက္ေရးက်င့္ျခင္း။

(၄) ေလာ = ေလာကုတၱရာတရားနဲ႔ အညီက်င့္ျခင္း။

(၅) ေ၀း = အေ၀းကသယ္ေဆာင္လာသည့္ ပစၥည္းကိုပင္ ခံယူထိုက္ျခင္း။

(၆) ဧည့္ = ဧည့္သည္အတြက္ အထူးစီမံထားသည့္ပစၥည္းကိုပင္ အလွဴခံထိုက္ျခင္း။

(၇) ျမင့္ = ျမင့္ျမတ္ေသာအလွဴကို ခံထိုက္ျခင္း

(၈) လက္ = လက္အုပ္ခ်ီမိုး ရွိခိုးျခင္းကို ခံထိုက္ျခင္း။

(၉) လယ္ = သတၱ၀ါအေပါင္းတို႔၏ ဒါနမ်ဳိးေစ့ စိုက္ပ်ဳိးရာ လယ္ေျမ ေကာင္းျဖစ္ျခင္း။